ច្បាប់បណ្ឌិត អ៊ូ ចុង | ចាប៉ីដងវែង - លោកវិទូ

ព័ត៌មានថ្មីៗ

Wednesday, January 04, 2023

ច្បាប់បណ្ឌិត អ៊ូ ចុង | ចាប៉ីដងវែង

 
លោកវិទូ | ថ្ងៃ ៤᧭២ ឆ្នាំខាល ចត្វាស័ក ព.ស. ២៥៦៦ | ៤ មករា ២០២៣

បណ្ឌិត អ៊ូ ចុង ជាអតីតកវីកំណាព្យដ៏ល្បីឈ្មោះមួយរូបរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ។ គាត់ជាកូនទីប្រាំរបស់ព្រះភិរម្យភាសា អ៊ូ ហៅ ង៉ុយ ។ យោងតាមឯកសារចាស់បានចារថា លោកតាក្រម ង៉ុយមានកូនចំនួន ៦នាក់ សុទ្ធតែប្រុសមានឈ្មោះថា ដួង ចេង ចា ចិន ចុង និងចេវ ។ តាមការតំណាលប្រាប់ថារបស់លោកតាជិម លិន កើតនៅឆ្នាំ១៩៣៨ ត្រូវជាក្មួយប្រសារបស់លោកតា អ៊ូ ចុង បានឲ្យដឹងថា លោកតា អ៊ូ ចុង បានស្លាប់នៅចន្លោះទស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៤០ ហើយបានបន្សាល់ទុកកូនចំនួន ៤ នាក់ គឺប្រុសចំនួន ៣នាក់គឺឈ្មោះ អ៊ូ ម៉ឺន អ៊ូ ម៉ុន អ៊ូ មឿន និងស្រីម្នាក់ឈ្មោះ អ៊ូ កាទុយ ។ រហូតមកដល់ពេលនេះ គ្មានកូនណាម្នាក់នៅរស់ឡើយ ។

លោក អ៊ូ ចុងមានមាឌធំ សម្បុរស ហើយខ្ពស់ ។ គាត់មានរូបរាង និងអត្តសញ្ញាណដូចឪពុកលោកដែរគឺកាត់សក់បះច្រូងទៅលើ ចូលចិត្តពាក់អាវស កកុដឡេវធំ និងស្លៀកផាមួងពេលមានពិធីបុណ្យទានម្តងៗ ចំណែកនៅផ្ទះវិញគាត់ចូលចិត្តពាក់ហើយស្លៀកខោខ្លី ។

អត្ថបទកំណាព្យរបស់គាត់ ត្រូវបានបោះពុម្ពជាសៀវភៅ ដែលមានមាតិកាដូចជា ច្បាប់គោរពមាតាបិតា ពុទ្ធប្បវត្តិ និងដំបូន្មានផ្សេងៗ ។ ប្រហែលក្នុងឆ្នាំ២០០០ លោកព្រឹទ្ធាចារ្យភិរម្យ ប្រាជ្ញ ឈួន បានច្រៀងជាចម្រៀងចាប៉ីដងវែង នូវច្បាប់បណ្ឌិត អ៊ូ ចុងនេះយ៉ាងពីរោះក្បោះក្បាយ ។

នៅក្នុងចម្រៀងកំណាព្យចាប៉ីដងវែង ច្បាប់បណ្ឌិត អ៊ូ ចុង នេះ មានតែបីចំណងជើងទេគឺ ច្បាប់គោរពមាតាបិតា (បទកាកគតិ) ១ កិរិយាចិញ្ចិមជីវិតដោយកម្រ (បទព្រហ្មគិត) ១ និង ដំបូន្មានគ្រហស្ថ (បទព្រហ្មគិត) ១ ។ ច្បាប់ក្រមទាំងបីនេះមានដាក់ជូន នៅក្នុងអត្ថបទខាងក្រោម ។ ដូច្នេះ លោកអ្នកអាចស្ដាប់បណ្ដើរផ្ទៀងផ្ទាត់អត្ថបទបណ្ដើរ ហើយនៅផ្នែកខាងក្រោមបំផុតនៃអត្ថបទនេះមានភ្ជាប់តំណ សម្រាប់ទាញយកសៀវភៅ បណ្ឌិត អ៊ូ ចុង ទាំងស្រុងផងដែរ ។

ច្បាប់គោរពមាតាបិតា (បទកាកគតិ)


ភូមិធម៌ភូមិសុខភូមិបុណ្យទៅមុខកូនរកមិនត្រូវ
មិនស្តាប់វាចាទេសនាម៉ែឪតែងចង្អុលផ្លូវ
ប្រាប់កូនប្រុសស្រី ។
តែកូនមិនដឹងច្រើនណាស់តែខឹងនឹងម៉ែឪស្តី
តាមពិតគួរស្តាប់សូរស័ព្ទសំដីលោកហើយគប្បី
គោរពបូជា ។
ដូចស្តាប់ព្រះសង្ឃលំអុតឱនអង្គបង្គំវន្ទា
ព្រះពុទ្ធដាក់ក្បួនប្រធួននាមាឈ្មោះថាបុព្វា
ចារ្យ (គ្រូខាងដើម) ។
សម្រាប់ទូន្មានកូនចៅគ្រប់ប្រាណឲ្យបានយ៉ាងឆ្នើម
កុំឲ្យដើរលេងជាល្បែងគេខ្ពើមកុំឲ្យរងើម
សប្បាយជ្រុលពេក ។
ពេលយប់ព្រលប់មើលការឲ្យគ្រប់ទុកដាក់ហើយដេក
ហើយភ្ញាក់ពីយប់ប្រារព្ធពុនរែកកុំឲ្យទាល់ភ្នែក
អ្នកផងទាំងឡាយ ។
មើលគេអ្នកមានគេមិនអត់ឃ្លានមានកាសប្រាក់ចាយ
ព្រោះគេបានស្តាប់នូវច្បាប់ឪពុកម្តាយទើបបានសប្បាយ
នាលោកនេះហោង ។
នេះធម៌ទេសនារបស់មាតានិងបិតាផង
បើកូនណាស្តាប់បើនូវច្បាប់គន្លងកូននោះលែងឆ្គង
ចាស់នោះស្ងួនភ្ងា ។
ព្រះពុទ្ធដាក់ឈ្មោះបាលីពិរោះបុព្វទេវា
(ទេវតាខាងដើម) អ្នកផ្តើមរក្សាបុត្រីបុត្រា
ហៅទេវតាផ្ទះ ។
គឺម្តាយឪពុកជាអ្នកម្ចាស់សុខកូនមិនសំពះ
ម៉ែឪទូន្មានឈ្លានពានចង់ឈ្នះសត្រូវនឹងព្រះ
កន្លោងអាត្មា ។
ប្រទូស្តរាយនឹងឪពុកម្តាយស្រែកហៅទេវតា
អំពីខាងក្រៅដឹងនៅឯណាឈ្លោះនឹងទេវតា
គឺម៉ែឪឯង ។
តែងតែលំបាកក្រីក្រតោកយ៉ាកជាតិនេះឃើងស្តែង
ហើយទៅរកទុក្ខខាងមុខពុំលែងលុះភ័យទើបស្វែង
រកហោរគ្រូទាយ ។
ហោរបូកលេខជាតាមក្បួនឃើញថាខុសត្រូវខាងម្តាយ
ឬខាងឪពុកកុំទុកយូរឆ្ងាយត្រូវលៀងលោមថ្វាយ
គ្រូពីរទើបជា ។
ហោរទាយត្រូវណាស់កូនស្តាប់មិនច្បាស់បែរទៅវន្ទា
អ្នកតាអារក្សទេពារក្សល្បាក់សាម៉ែឪអាត្មា
មិនថ្វាយបង្គំ ។
មិនលន់តួទោសអំពើកំហុសជូនចំណីនំ
ធ្វើសម្លបាយមកថ្វាយបង្គំខមាលាសុំ
ឲ្យអត់ទោសពៃរ៍ ។
ដូច្នេះមិនធ្វើយកចេកទៅផ្ញើគល់ឈើក្នុងព្រៃ
ដុំថ្មអ្នកតាវន្ទាសព្វថ្ងៃធូបបីសរសៃ
និយាយសុំសុខ ។
ម៉ែឪមិនឲ្យព្រោះចិត្តជឿធ្លោយចោលគុណមុខ
ច្រើនជឿបែបនេះដូច្នេះគ្រប់ស្រុកត្រង់ម្តាយឪពុក
បោះចោលទទេ ។
ម្យ៉ាងទៀតធ្វើបុណ្យច្រើនតែចោលគុណគ្មានគិតរិះរេ
បោលទៅតែវត្តម្តាយអត់ទទេព្រោះជឿតាមគេ
រកបុណ្យខាងក្រៅ ។
ដើមបុណ្យលើផ្ទះខ្លួនកើតទាន់ព្រះកន្លោងគង់នៅ
បានត្រីត្រកាលក្បាលឲ្យម៉ែឪកណ្តាលនាំទៅ
យកបុណ្យឯវត្ត ។
កណ្ដាលសុទ្ធឆ្ងាញ់សាច់ពោះពងខ្លាញ់ធ្មេញលោកចុកមាត់
ម៉ែឪជរាទន្តាបាក់ម៉ត់ទុកក្បាលឲ្យគាត់
ក្បាលសុទ្ធតែឆ្អឹង ។
នេះហៅបុណ្យខុសទាំងស្រីទាំងប្រុសខ្ញុំប្រាប់កុំខឹង
ម៉ែឪនៅរស់ចូរអស់លោកប្រឹងធ្មេញគាត់នៅរឹង
បានឆ្ងាញ់ពិសា ។
ខ្លះជឿបុណ្យខ្លាំងយួរម្ហូបទាំងឆ្នាំងយកទៅវត្តវ៉ា
ម៉ែឪអត់ឃ្លានចង់បានណាស់ណ៎ាភ្លយសួរកូនថា
មានសល់ឬទេ ។
ព្រឹកឡើងឃ្លានបាយញ័រពោះញើសខ្ចាយឃើញសម្លគេ
កូនឆ្លើយវឹងថ្កានមិនបានសល់ទេខ្ញុំស្លគ្រាន់តែ
ទៅវត្តទេឪ ។
ឪពុកសួរថាបើដួសកាលណាចែកឪខ្លះទៅ
កូនខ្លះឆ្លើយប្រាប់ថាបាបណាឪគេថាមិនត្រូវ
ឪស៊ីមុនលោក ។
ម៉ែឪចាស់ៗព្រឹកឡើងឃ្លានណាស់គួរឲ្យវិយោគ
ឪទារពិសាកូនថាមុនលោកពុំបានបរិភោគ
គេឲ្យបាបផង ។
នេះបុណ្យផ្តាប់មុខឬបុណ្យចោលស្រុកព្រោះដើរផ្លូវឆ្គង
បុណ្យមិនត្រកាលវិសាលឡើយហោងព្រោះដើកន្លង
ឲ្យម៉ែឪអត់ ។
ពួកជនឈ្លានពានមិនចេះធ្វើទានច្រើនធ្វើទានក្បត់
សទ្ធាមិនជ្រៅជ្រុលទៅតែវត្តឲ្យព្រះដើមអត់
ស្រេកឃ្លានពេកក្រៃ ។
នេះឯងខុសណាស់មកពីមិនច្បាស់ច្បាប់ធម៌វិន័យ
បានជាប្រព្រឹត្តគំនិតព្រៃផ្សៃបន្ថោកតម្លៃ
នៃអ្នកមានគុណ ។
យល់ខុសស្រឡះព្រោះមិនស្គាល់ព្រះមិនច្បាស់ដើមគុណ
អ្នកប្រាជ្ញបុរាណថាបានធ្វើបុណ្យត្រូវថ្វាយព្រះមុន
សឹមថ្វាយព្រះសង្ឃ ។
រៀបចង្ហាន់ព្រះបូជាសំពះមើលព្រះឲ្យត្រង់
ប្រាជ្ញប្រាប់ជាបែបសង្ខេបតម្រង់វេរភត្តថ្វាយសង្ឃ
ត្រូវថ្វាយព្រះមុន ។
គឺជូនភោជនាមាតាបិតាបូជាតបគុណ
សឹមថ្វាយព្រះសង្ឃទ្រទ្រង់សីលបុណ្យព្រោះម្តាយមានគុណ
រកអ្វីស្មើគ្មាន ។
ត្រូវធ្វើបុណ្យខ្នើតម៉ែឪស៊ីកើតកំពុងស្រេកឃ្លាន
ម៉ែឪនៅរស់កូនត្រូវធ្វើទានបំបាត់ក្តីឃ្លាន
ហៅធ្វើបុណ្យខ្នើត ។
ហៅបុណ្យខែភ្លឺកុំចាំគាត់ឈឺបរិភោគលែងកើត
ជូនគាត់កាលជាហៅបុណ្យខ្នើតគាត់បរិភោគកើត
បានជាងរនោច ។
លុះបាត់ជីវិតបុណ្យខែងងឹតដូចថ្ងៃ១០រោច
កូនចៅទាំងឡាយយកបាយឲ្យខ្មោចម៉ែឥតប្រយោជន៍
ខ្មោចណាចេះស៊ី ។
កត្តិកមាសាចេញខ្យល់រងាត្រជាក់ពេញទី
មិនគិតរកភួយបាន ១ ឬ ២ទាំងមិនសាមគ្គី
រកពូកជូនគាត់ ។
ត្រូវរករបស់ជាស្នបទាន់រស់ដណ្តប់ជូនគាត់
កុំចាំដាច់ខ្យល់ទើបខ្វល់គ្រប់មាត់រកស្នបរុំគាត់
ដណ្តប់ឲ្យអុស ។
ឲ្យភ្លើងត្រេកអរទទួលអំណរមិនដឹងត្រូវខុស
ម្តេចមិនខ្វល់ខ្វាយជូនម្តាយកាលរស់ម្តេចចាំខ្យល់អស់
ទើបធ្វើឧឡារ ។
កាលគាត់រស់នៅព្រឹកល្ងាចក្តួលក្តៅស្រេកឃ្លានអស្ចារ្យ
មិនគិតជួយគាត់ឲ្យអត់អាហារឲ្យតែធ្វើការ
ចាំផ្ទះឲ្យគេ ។
ចំណីត្រីសាច់ចង់ស្ទើរប្រកាច់អត់ជូនគាត់ទេ
ដល់ឈឺផ្តេតៗម្ហេតៗទើបរេដេកជុះទើបគេ
ជូននំចំណី ។
ទាំងជិតទាំងឆ្ងាយមូលមកសួរម្តាយទាំងប្រុសទាំងស្រី
ទុរេននំបុ័ងសម្រាំងថ្មីៗម្តាយឈឺលែងស្តី
រឹងធ្គាមស្ងួតក ។
កូនហៅអឹម៉ែ! ម៉ែស្គាល់ខ្ញុំទេ?បានចំណីល្អ
ម្តាយពោលខ្សាវៗគ្រាវៗឆ្លើយតថាអីឯងមក៍
ម៉ែអរណាស់ណា ។
កាលម៉ែមិនឈឺមិនមានជំងឺនោះកូនរាល់គ្នា
មិនអាណិតម៉ែលុះម៉ែជរាទើបកូនរាល់គ្នា
មករុញបញ្ចូល ។
ឪម៉ែស្លាប់បាត់ទើបកូនប្រវាត់ប្រាប់ញាតិត្រកូល
ឃោសនាធនធានព្រៀងលានឲ្យចូលមកជុំប្រមូល
ធ្វើបុណ្យឲ្យខ្មោច ។
ខែផល្គុនចេត្រថ្ងៃក្តៅក្រឡែតធ្លាយទឹកហិនហោច
ម៉ែឪចាស់ៗក្តៅណាស់អាណោចមិនរែកទឹកស្រោច
ឪពុកម្តាយសោះ ។
មិនមានថ្នមថ្នាក់មិនដងទឹកដាក់ពាងដោយសង្គ្រោះ
ដល់ពេលគាត់ស្លាប់នោះស្រាប់តែស្មោះអប់ទឹកក្អមនោះ
ហៅលើកចង្អាស់ ។
ម៉ែឪនៅរស់មិននាំគ្នាទៅធ្វើការប្រវាស់
ដាក់វេនក្រាយមុនតបគុណគាត់ចាស់ស្លាប់ហើយធ្វើណាស់
ដណ្តើមគ្នាដុស ។
ដូចស្រោចគល់ឈើងាកងឹកងេងើមិនដឹងត្រូវខុស
ទើបកូនវន្ទាស្មាលាទោសខុសម៉ែឪនៅរស់
មិនដែលវន្ទា ។
កាលមានជីវិតនោះកូនគ្មានគិតម្តេចរួចវេរា
ម៉ែឪទូន្មានកូនគ្មានបូជាបំពេញសទ្ធា
ឲ្យម្តាយស្មាទាន ។
ស្តាប់ធម៌ទេសនាឲ្យម្តាយជ្រះថ្លារកសួគ៌និព្វាន
ប្រើម្តាយធ្វើខ្ញុំនៅចាំចង្រានឲ្យទៅស្មាទាន
ឲ្យឆាប់មកវិញ។
មើលកូនយកចៅខែនេះកូននៅដកស្ទូងស្រែមិញ
ម្តាយទៅរូតរះមកផ្ទះចំណេញម្តាយប្រាប់ទៅវិញ
អញស្តាប់លោកទេសន៍ ។
កូនថាស្ទូងហើយស្តាប់ចុះម៉ែអើយ! ខែនេះកុំធ្វេស
កណ្តាប់ក្រៀមហែងម៉ែឯងប្រហែលដើរស្តាប់លោកទេសន៍
សំណាបចុកថ្នាល ។
១ ខែ ៤ សីលគេថាម្តាយខ្ជិលពួកកូនត្រកាល
ទុកម្តាយគ្រាន់ប្រើបម្រើធ្ងន់ស្រាលម្តាយខូចខួរក្បាល
លែងស្គាល់ពុទ្ធដិកា ។
ស្លាប់ទៅជាឧសគេដុតឆេះសុសហើយគេនាំគ្នា
រើសធាតុដាក់ថោភ្នែកស្លោអនិច្ចាហៅញាតិកាហែ
ធាតុទៅវត្ត ។
ឲ្យទៅស្តាប់ធម៌ឲ្យធាតុត្រេកអរព្រោះលែងប្រើគាត់
កាលម្តាយនៅរស់មិនឲ្យទៅវត្តដុតឆេះខ្មោចម៉ត់
ទើបឲ្យទៅថ្កាន ។
ហេតុនេះអ្នកអើយ! កុំធ្វើព្រងើយប្រុសស្រីគ្រប់ប្រាណ
បម្រើមាតាបិតាកុំខាន់ទើបសុខក្សេមក្សាន្ត
បានអាយុវែង ។
កុំគប្បីធ្វេសកុំឈ្លោះចចេសនឹងម៉ែឪឯង
ជាតិនេះជាតិក្រោយទុក្ខសោយមិនលែងព្រះពុទ្ធសម្តែង
ច្បាស់ឥតសង្ស័យ ។
អវិចីនរកទំរាំរួចទុក្ខយូរយារពេកក្រៃ
អាយុមួយកប្បគ្មានរាប់ខែថ្ងៃបើមាននិស្ស័យ
ទើបរួចមកបាន ។
មកកើតជាប្រេតរួចទើបអណ្តើតកើតជាតិរច្ឆាន
លុះអស់វេរាទើបជាមនុស្សបានខ្វិនខ្វាក់ក៏មាន
គថ្លង់ឃ្លង់ស្រែង ។
ជាឆ្គួតច្រើនជាតិព្រោះទោសប្រមាថឪពុកម្តាយឯង
មាក់ងាយដល់ព្រះក្នុងផ្ទះឥតក្រែងទើបបានចំបែង
រងទុក្ខច្នេះណា ។
ថ្លែងចប់ប៉ុណ្ណេះសូមបញ្ឈប់ស្លះសង្ខេបវាចា
ថ្លែងមកប៉ុន្មានសូមបានផលាដូចក្តីប្រាថ្នា
ដល់និញ្វនហោង ។

កិរិយាចិញ្ចិមជីវិតដោយកម្រ (បទព្រហ្មគិត)


សូមក្រើនដល់បុរសស្រ្តីទាំងអស់គ្រប់ៗប្រាណ
តូចធំទាំងប៉ុន្មានត្រូវប្រដៅខ្លួនឲ្យហើយ ។
កាលនៅលីវកម្លោះក្រមុំនោះអ្នកនាងអើយ
ប្រឹងក្រែងកុំកន្តើយកុំព្រងើយត្រូវឧស្សាហ៍ ។
កុំអាងថានៅក្មេងដើរតែលេងកាត់រកគ្នា
បៀរប៉ោធួកញ្ឆាសេពសុរាទឹកត្នោតជូរ ។
ប្រព្រឹត្តអនាថាដើរចោលការគ្មានគិតគូរ
ជល់មាន់លេងឡូតូដើរមើលរាំឬស្តាប់ច្រៀង ។
មានប្តីប្រពន្ធហើយកុំធ្វេសឡើយត្រូវផ្ទាត់ផ្ទៀង
គេហៅទៅរាំច្រៀងត្រូវប្រកែកកុំដើរលេង ។
យើងដេកពីព្រលប់កណ្តាលយប់ក្រោកគិតក្រែង
ថែទាំទីកន្លែងផ្ទះសម្បែងប្រុងប្រយ័ត្ន ។
ធ្វើឲ្យប្រពន្ធកោតមនុស្សស្រីឆោតចេះប្រណិប័តន៍
ជិតព្រឹកភ្ញាក់ឡើងចាត់ធ្វើរបររបស់ខ្លួន ។
រក្សាទ្រព្យទុកដាក់ស្រូវមាសប្រាក់ត្រូវថែធួន
យើងតែងមានកូនស្ងួនកុំប្រហែសណាអ្នកអើយ! ។
មានដីជុំវិញផ្ទះដាំអ្វីខ្លះកមុំខានឡើយ
បន្លែបន្លុកហើយចេកអំពៅត្រាវដំឡូង ។
ស្វាយខ្នុរល្មុតសេដាទៀបម្លូស្លាត្របែកដូង
បានគ្នាជាដំបូងតោងបណ្តុះមេគំនិត ។
ដល់យើងមានកូនមកសត្វចូលជ្រកផ្ញើជីវិត
យើងស្រួលក្នុងគំនិតស្រណុកគិតព្រោះប្រុងទុក ។
បើកើតកូនប៉ុន្មានវាចង់បានគ្រឿងគ្រប់មុខ
វាទារម្តាយឪពុកវារំអុកទារពេជ្រមាស ។
ទារហូសព្រែឡោឡាញ់ទារស៊ីឆ្ងាញ់ចំណីពាស
កូនស្រីទារពេជ្រមាសយើងមិនខានទិញឲ្យវា ។
កូនប្រុសមួកស្បែកជើងខោរអាវឡើងភេទខុសគ្នា
យើងរាស្រ្តជាតិអ្នកជាមានទ្រព្យធនចែកឲ្យកូន ។
ម៉ែឪមានមុខនោះកូនសង្គ្រោះមិនសាបសូន្យ
បើយើងប្រដៅកូនកូនកោតខ្លាចអំណាចយើង ។
កូនកើតតាំងពីតូចឃើញឪខូចភ្លាត់ដៃជើង
កាត់ពូជមកមិនថ្កើងព្រោះតែយើងធ្វើទុកមក ។
បើយើងមិនចេះលេងតាំងពីក្មេងចេះលៃលក
ខំធ្វើខំប្រឹងរកឥតទំនេរប្រឹងឧស្សាហ៍ ។
ដូចពូជឫស្សីស្រុកដុះស្រណុកត្រង់ល្អជា
ខ្ពស់ស្អាតតាមៗគ្នាគេត្រូវការចង់ដាំណាស់ ។
បើពូជឫស្សីព្រៃដុះពេញព្រៃចង្អៀតក្រាស់
បន្លាណែនណាន់ណាស់ថ្ពក់ទាញគ្នាវៀចតាមពូជ ។
បានត្រង់ចុងបំផុតគល់មិនពត់កាត់កាចខូច
កើតកូនមកកាត់ដូចខឹងនឹងកូនស្តីមិនស្តាប់ ។
មិនកាត់ពីណាទេកាត់ពីមេបាវាស្រាប់
ព្រះអង្គទេសនាប្រាប់ប្រដៅខ្លួនឲ្យបានសិន ។
កុំធ្វើឫកកិរិយាខុសមាត្រាគិតឲ្យឆ្អិន
រៀបចំខ្លួនឲ្យប៉ិនទើបបង្កាត់ទៅជាកូន ។
ទើបពេញជាបិតាប្រសើរជាពុំសាបសូន្យ
កាត់បានមកជាកូនសឹងខ្ពង់ខ្ពស់ដូចគេស្ទួយ ។
ពួកពាលមានច្រើនណាស់ទាំងក្មេងចាស់នាំគេព្រួយ
ព្រឹកឡើងនៅរងួយផឹករងោកដោយទៀមស្រា ។
ជនខ្លះនៅកម្លោះដើរម៉េះម៉ោះសេពសុរា
ជនខ្លះចាស់សិរសានៅឡូឡាទ្រេតតាមផ្លូវ ។
មានកូនចៅសន្ធឹកមិនប្រែឬកឲ្យត្រឹមត្រូវ
ធ្វើស្រែរាល់រដូវគ្មានសល់ស្រូវស៊ីដល់ខួប ។
ព្រោះធ្វើសោះតែខានគ្មានចង់បានមករួមរួប
រវល់កាត់ទៅជួបរកពួកម៉ាកពាលអសោច ។
ផ្ទះលេចគ្មានជញ្ជាំងកន្ទេលបាំងក្រហិនហោច
ច្រើនដើរឥតប្រយោជន៍មិនខ្មាសគេអ្នកក្នុងស្រុក ។
មាន់រងាវគេភ្ញាក់វឹងឯងនៅប្រឹងដេកស្រមុក
គេភ្ជួរស្រែអែអុកអស់ទាំងស្រុកមាត់អឺងកង ។
ឯងដេកទម្រន់ណាស់ប្រពន្ធដាស់ចង់ធាក់ផង
ធ្វើការចាំហែហងច្រើនលែនលនដេកផ្លុំខ្លុយ ។
ទំនេរខ្លួនពេកណាស់អាចម៍គោក្រាស់នៅបែកស្អុយ
ខែប្រាំងដីគោកហុយមិនលើកភ្លឺឲ្យជាប់ទឹក ។
មកពីលេងផ្ទះគេហួសទៅរេរកស្រាផឹក
នេះពួកជនប្រមឹកមកពីផឹកជេធោឡោ ។
កូនស្រីក្រមុំគ្រាន់គ្មានស្លៀកវ័ណ្ឌខ្លួនធំប៉ោ
កូនប្រុសគ្មានអាវខោឪពុកគិតតែកើបស្រូវ ។
ទៅសងបំណុលស្រានៃអាត្មារាល់រដូវ
ឡូឡាមាត់ញាំញូវគ្រាន់តែឪគាត់បំផ្លាញ ។
ម៉ែឪគេជិតខាងមានសំណាងសាងបង្ហាញ
ដៃជើងគេមិនក្រាញមិនស្មុគស្មាញទាំងតូចធំ ។
ម៉ែឪឯងយ៉ាងហ្នឹងកុំរំពឹងបានរៀបចំ
បើកូនវាប្រឹងខំវាហ៊ានដៀលមារយាទឪ ។
ថាដើរតែផឹកស្រាមកឡូឡានេះមិនត្រូវ
ស្រវឹងហើយស្ងៀមនៅក្រមកពីឪមកដល់ខ្ញុំ ។
ម៉ែឪបែបយ៉ាងហ្នឹងកុំរំពឹងថាគុណធំ
គុណតូចប៉ុនដីដុំព្រោះគ្មានធម៌សង្រ្គោះកូន ។
ហេតុនេះស្តាប់ឲ្យជាក់ត្រូវតែភ្ញាក់ប្រឹងល្អូកល្អូន
ប្រដៅខ្លួនមុនកូនឲ្យបានបថជាមូលដ្ឋាន ។
ប្រឹងកែមារយាទៀតដែលចោលម្សៀតទាំងប៉ុន្មាន
ទើបពូជយើងថ្កើងថ្កានកូនក៏ខានស្តីថាឲ្យ ។
ម្យ៉ាងទៀតពួកស្រីៗដែលមានប្តីកុំបណ្តោយ
ស្រីខ្លះមារយាទធ្លោយផ្អែកជីវិតតែលើប្តី ។
ប្តីទៅស្រែបាត់សូន្យដេកឳបកូនក្រចុះដី
ច្រមុះយកដៃឈ្លីហាមាត់ស្ងាបមួយចំអាម ។
ថ្ងៃរះទើបក្រោកឡើងធ្វើសើងមើងភ្នែករហាម
ពត់ខ្លួនងាកង៉េមង៉ាមមិនទាំងលុបមុខក្រញុះ ។
អង្គុយមាត់ជណ្តើរស្ងាបបណ្តើរអូសគូថចុះ
គំនិតមិនមានដុះតែមាត់ប៉ិនជេរឈ្លោះណាស់ ។
បើស៊ីមើលមិនទាន់មាត់រន្ថាន់ញាប់រហ័ស
វោហារក៏ប៉ិនណាស់តែបិុនខាងបន្ទោសប្តី ។
បើមានគេប្រជុំឬជំនុំពីរឿងអ្វី
អង្ករចោលនៅដីឈរស្តាប់គេមាន់ស៊ីអស់ ។
បើបុកអង្ករស្រូវខ្ចាយចេញទៅខូចរបស់
ឥតស្តាយឥតខ្លាចអស់ឈូសដីលុបខ្លាចគេទាន់ ។
របស់ប្តីរកបានទាំងប៉ុន្មានអររួសរាន់
ដល់ដៃស្ទើរមិនទាន់ព្រោះជំពាក់ជឿគេស៊ី ។
បែបនេះមិនមែនស្រីចាស់លោកស្ដីហៅថាញី
រកបានមិនគ្រាន់ស៊ីគ្មានសន្សំបង្ការចាស់ ។
ពីក្មេងកម្លាំងកមានឃើញរកបានចាយធំណាស់
ចាំមើលដល់ខ្លួនចាស់ថយកម្លាំងអាងអ្នកណា?
ដែលខ្ញុំក្រើនរំលឹកព្រោះខ្ញុំនឹកជាតិខេមរា
ចង់ឲ្យបានថ្លៃថ្លានិដ្ឋិតាប៉ុណ្ណោះហោង ។
[...]

ដំបូន្មានគ្រហស្ថ (បទព្រហ្មគិត)




© រក្សាសិទ្ធិដោយលោកវិទូ

No comments:

Post a Comment