ច្បាប់ក្រមង៉ុយ | ច្បាប់ល្បើកថ្មី | ចាប៉ីដងវែង - លោកវិទូ

ព័ត៌មានថ្មីៗ

Thursday, November 08, 2018

ច្បាប់ក្រមង៉ុយ | ច្បាប់ល្បើកថ្មី | ចាប៉ីដងវែង



ច្បាប់ក្រមង៉ុយ ដំបូងឡើយជាសំនៀងរបស់លោកតាអ៊ុក អ៊ូ ហៅ ង៉ុយ (មាននាមដែលជាព្រះរាជទានថា អ្នកព្រះភិរម្យភាសាអ៊ូ ប្រែថាអ្នកចេះប្រើភាសាល្អឥតខ្ចោះ) ជាមួយនឹងខ្សែឌៀវរបស់គាត់ ។ ក្រម​ង៉ុយ​គឺជា​កវី​ម្នាក់​ ដែល​មិន​សរសេរ​នូវ​កំណាព្យកាព្យឃ្លោង​ ដែល​លោក​ច្រៀង​នោះ​ឡើយ ។

ក្នុងសម័យបារាំង ដោយខ្លាចបាត់បង់នូវពាក្យពេចន៍រប្រៀនប្រដៅ ប្រកបដោយខ្លឹមសារតថភាពនេះ ទើបលោកស្រី​ស៊ុយ​ហ្សាន​កាប៉ឺ​ឡែស (Suzanne Karpeles) ជាជនជាតិបារាំង និងជាស្ថាបនិកនិងជានាយិការពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ បានអញ្ជើញគាត់ឲ្យមកច្រៀង ប៉ុន្តែច្រៀងយឺតៗ ដូច្នេះគេអាចកត់ត្រាពាក្យពេជន៍របស់គាត់ទុកជាសំណេរបាន ។ 

ច្បាប់ក្រមង៉ុយក៏ត្រូវបានបោះពុម្ពផ្សាយ ដោយពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ក្នុងព.ស.២៥១៦ / គ.ស.១៩៧២ ដែលមូលចងក្រងស្នាដៃរបស់គាត់ មានដូចជា៖

១- ច្បាប់ល្បើកថ្មី (​ជា​បទ​កាកគតិ​-​ឆ្នាំ​១៩២២)
២- ច្បាប់កេរកាលថ្មី (​ជា​បទ​ព្រហ្មគីតិ​-​ឆ្នាំ​១៩២២)
៣- សេចក្ដីរំលឹកដាស់តឿន (​ជា​បទ​ពាក្យ​៧-​ឆ្នាំ​១៩៣១)
៤- ពាក្យកាព្យ​ប្រដៅ​ជន​ប្រុស​ស្រី (​ជា​បទ​ពាក្យ​៧- មិនដឹង​កាលបរិច្ឆេទ​, អាច​ក្នុង​ឆ្នាំ​១៩៣៥ ព្រោះថា​ស្នាដៃ​ទី​៥)
៥- បណ្ដាំក្រមង៉ុយ (​ជា​បទ​ព្រហ្មគីតិ​- ក្នុង​រវាង​ឆ្នាំ​១៩៣៥)

ក្រោយមកទើបបណ្ណាល័យសយ័ណ្ហណារា អញ្ជើញព្រះភិរម្យ ប្រាជ្ញ ឈួន ឲ្យច្រៀងឡើងវិញនូវច្បាប់ក្រមង៉ុយដែលបានចងក្រងជាសៀវភៅរួចហើយនោះ ជាចាប៉ីដងវែងយ៉ាងពីរោះជួនរណ្ដំគួរជាទីសណ្ដាប់ សម្រាប់មនុស្សគ្រប់វ័យ ។

ច្បាប់ល្បើកថ្មី

០០១អ្នកព្រះភិរម្យភាសាអ៊ូខ្ញុំបង្គំនឹកគុណ
ព្រះពុទ្ធព្រះធម៌ព្រះសង្ឃជាមុនគុណគាប់មហាធ្ងន់
មាតាបិតា។
ឧបជ្ឈាយ៍ជាធំកាលចាប់ដៃខ្ញុំឲ្យធម៌កេសា
អនុសាវនព្រះកម្មវាចាគុណតួអក្ខរា
ទាំងសាមសិបបី។
ខែចែត្រឆ្នាំចចត្វាស័កកកគិតកាព្យថ្មី
លើច្បាប់ប្រដៅកូនចៅប្រុសស្រីតូចក្ដីធំក្ដី
ចូរស្ដាប់គ្រប់គ្នា។
ដ្បិតមនុស្សឥលូវយកខុសជាត្រូវយកឆ្កួតធ្វើជា
អំពើអាក្រក់ឡិកឡក់លីលាព្រហើនពានពារ
អាងមាសអាងប្រាក់។
០០៥អាងព្រើលអាងប្រាជ្ញអាងកោងអាងកាចអាងកាប់អាងចាក់
អាងជើងអាងដៃអាងវាយអាងធាក់អាងគុកច្រវាក់
អាងម៉ាស៊ីនកាត់ក។
អាងសុទ្ធតែខុសកូនអើយចាំចុះអាងនោះមិនល្អ
អ្នកគិតឲ្យល្អិតដ្បិតស្រុកលោកក្រប្រមាណតំណ
តទៀតទៅមុខ។
សាសនានៅឆ្ងាយលែងបានសប្បាយមានតែកើតទុក្ខ
កើតទាន់លោកីយ៍លឺតែទំនុកដំណែលឪពុក
ចូរចាំគ្រប់គ្នា។
អ្នកជឿពាក្យចាស់ជឿចាំឲ្យណាស់អ្នកហ៊ានស្បែកដាច
អ្នកខ្លាចស្បែកជាកុំធ្វើបំពារមនុស្សចោរប៉ោបៀ
កុំយកខ្លួនបៀត។
ឃើញរិកគេល្អទោះបីមានក្រយកគេជាញាតិ
គួររាប់អ្នកក្រៅផៅអ្នកឯទៀតរាប់រើសមារយាទ
សុចរិតត្រឹមត្រូវ។
០១០រៀនបទរៀនបាទកុំកោងហួសខ្នាតកុំភ្លាត់ខុសផ្លូវ
កុំភ្លើនភ្លេចម៉ែកុំប្រែហួសឪឃើញចាស់សក់ស្កូវ
កុំសូវមើលងាយ។
បន្ទន់អាត្មាខ្លាចមេខ្លាចបាខ្លាចតាខ្លាចយាយ
បំរើមហាក្សត្រប្រយ័ត្នស្ដេចទាយពាក្យពិតទំនាយ
រលាយកេរ្ដិ៍ឈ្មោះ។
ពាក្យស្ដេចពាក្យគ្រូមានប្រៃមានជូរកំរពិរោះ
ជួនទាយឲ្យទាបជួនទាយឲ្យខ្ពស់ទាយឲ្យសក្ដិយស
ទាយចុះកុំខឹង។
បំរើមើលភេទចំណាំព្រះនេត្រហេតុខ្លួនឲ្យដឹង
ខ្លួនខ្ជិលហៃព្រើលលោកមើលសំលឹងសំលក់ឲ្យប្រឹង
ខំប្រិតសូត្ររៀន។
បំរើមើលពុតប្រាជ្ញាឲ្យមុតស្មារតីឲ្យមាន
បើខ្លៅឲ្យប្រាជ្ញបើខ្លាចឲ្យហ៊ានចង់បានរបៀន
កុំអៀនកុំខ្មាស។
១៥ពុតលោកថាធំជ្រងោប៉ុនភ្នំឯងមើលមិនច្បាស់
បំរើលោកណាលោកហ្នឹងជាម្ចាស់លោកស្អប់អ្វីណាស់
ប្រាសចោលឲ្យឆ្ងាយ។
កុំឈមឈរជិតកុំយកធ្វើមិត្រភ្លាត់ខ្លួនអន្ដរាយ
បើប្រពន្ធកូនបងប្អូនចៅហ្វាយឪពុកឬម្ដាយ
ឱនកាយប្រតិបត្ដិ។
អ្នកកុំមើលងាយឃើញគេរីករាយព្រួយខ្លួនប្រយ័ត្ន
ត្រកូលញាតិផៅកូនចៅមហាក្សត្រស្មើថ្លើមប្រមាត់
ប្រមាថមិនបាន។
ទោះអ្នកដទៃអ្នកព្រៀងអ្នកព្រៃដែលលោករាប់អាន
កុំថាតែមនុស្សទោះសត្វតិរិច្ឆានឯងស្អប់មិនបាន
ជួយថែរក្សា។
របស់ឬទ្រព្យដែលជាសំអប់កុំបាច់សំអាត
ទ្រព្យណាសំលាញ់អស់អញអោហាតចូរចៅសង្វាត
ជួយថែរក្សា។
០២០កុំជិះកុំជាន់ស្មៅផ្ទីអាច់មាន់ពាក្យចាស់ឧបមា
បុរាណហៅផ្ទីពីបីប្រការកុំស៊ីត្រង់ណា
ជុះដាក់ត្រង់ហ្នឹង។
សាច់សាលោហិតកុំផ្ដួលផ្ដេកផ្ដិត ផ្ដួចទោសកើតប្ដឹង
ឪពុកផ្ដែផ្ដាំចូរចាំចេះថ្លឹងសាច់ថ្លើមសួតឆ្អឹង
និងស្បែកខាងក្រៅ។
សាច់សួតក្នុងខ្លួនទុកស្មើបងប្អួនប្រពន្ធកូនចៅ
សរសៃនិងស្បែកចែកជាញាតិផៅខ្ញុំស្រីខាងក្រៅ
ជាស្មៅអាច់មាន់។
ស្រីខ្ញុំកំដរបើឃើញរូបល្អកុំលលូកលាន់
កុំលួចលបលេងក្រែងម្ចាស់គេទាន់កុំភប់កុំភាន់
អាប់អន់អាត្មា។
បើអ្នកមានយសមានសក្ដិខ្ពង់ខ្ពស់គាប់នឹងរាជការ
ធ្វើធំធ្វើថីមន្រ្ដីមានត្រាព្រះហ្លួងឧកញ៉ា
សាលាកុង្សីយ៍។
០២៥ចេះច្បាប់បារាំងកុំភ្លេចសច្ចំកតញ្ញូ ខន្ដី
កុំឆ្មើងហួសមាឌភ្លេចញាតិប្រុសស្រីជំនុំកាត់ក្ដី
យកឧបេក្ខា។
កុំកាន់លីហលោកុំកាន់លោភោទោសោមោហោ
កុំជក់អាភៀនកុំឃ្លានផឹកស្រាកុំស្អប់ត្រង់ណា
សច្ចាយកត្រង់។
ល្អងលោមពិសោធកុំឆបញ្ឆោតបញ្ចូលឲ្យបង់
ឲ្យបែកឲ្យបាក់ពាក្យសត្យពាក្យសង្ឃកូនអើយផ្ចិតផ្ចង់
តំរង់ស្មារតី។
កុំភ្លើនឃើញប្រាក់កុំភ្លើភ្លាត់សក្ដិធ្លាក់ទៅអវចី
កាន់ធម៌ទសពិធរឹតឡើងរាសីគាប់ពីលោកិយ៍
ដល់បរលោកនាយ។
អ្នកក្ដីជាភ្លើងកុំកាត់ជាន់ជើងអ្នកម្ខាងមើលងាយ
ចៅក្រមជាទឹករឭករំលាយកុំជេរកុំវាយ
បង្ខំនាំខុស។
០៣០ចោរលួចចោរប្លន់រីចោរស្ម័គ្រស្មន់តណ្ហាស្រីប្រុស
កុំស្អប់ខាងណេះបញ្ឆេះខាងណោះលួងលោមបញ្ចុះ
បញ្ចូលចិត្ដក្ដី។
កុំដុតឲ្យក្ដៅបើឃើញអ្នកខ្លៅប្រាជ្ញាគ្នាខ្លី
កុំឃើញប្រាក់ប្រុសបន្ដុះខាងស្រីបើកាន់ច្បាប់ថ្មី
កុំចោលច្បាប់ចាស់។
កុំដៀលអ្នកស្រែត្រកូលឯងខ្មែរកុំប្រែក្រលាស់
ក្រលេកមើលគុណទន់ខ្លួនសំពះកុំធ្វើអ្នកណាស់
កុំត្មះអ្នកក្រ។
អ្នកកុំភ្លេចគុណគ្រូលេខនព្វន្ដគ្រូសូត្រអក្សរ
កុំចាប់ដៃទាញគំនាប់ងក់កកុំជជែកត
ស្មើមិត្ដសំលាញ់។
រាស្រ្ដរត់ចូលជ្រកសួរសាចទៅមកកុំអើឯងអញ
ពាក្យពុំពិរោះគេកើតមួក្នាញ់គេដៀលផ្ចាលផ្ចាញ់
អន្ដរាយកេរ្ដិ៍ឈ្មោះ។
០៣៥កុំឆ្មើងអាងបុណ្យស្រដីឲ្យទន់ពោលពាក្យពិរោះ
ខ្លួនអ្នកនឹងថ្កើងនឹងឡើងសក្ដិយសកុំឆ្លៀតនាំឈ្លោះ
ញុះញង់អ្នកធំ។
កុំស្អប់អ្នកតូចបើឃើញគ្នាខូចគួរគិតប្រមុំ
ទោសគ្នាតិចតួចផ្ដួចឡើងជាធំផ្សែងពួតជាដុំ
ផ្លុំឆេះជាភ្លើង។
កុំភ្លើនភ្លេចខ្លួនចេះសាសន៍ចិនយួនកុំចោលខ្មែរយើង
កុំធ្វើក្រអើតកុំពើតកុំពើងកុំពាក់ស្បែកជើង
ចូលវត្ដលោកសង្ឃ។
ដោះមួកដាក់ឆត្រអោនកាយប្រតិបត្ដិលំឧតអោនអង្គ
កុំស៊ីតាមឃ្លានកុំហ៊ានតាមចង់កាន់ច្បាប់ស្រុកហ្វង្ស៍
កុំបង់សាសនា។
កុំចង់ថ្កើងពេកកុំលើកដំណេកហួសមេហួសបា
តែងខ្លួនឲ្យល្មមមើលពូជពង្សាសង្ខេបនិដ្ឋិតា
រឿងផ្គប់បុណ្យសក្ដិ។
០៤០បើទៅជារាស្រ្ដប្រាជ្ញាវៃឈ្លាសគូរវាសឆ្លកឆ្លាក់
ឲ្យឆ្លៀតរែកពុនបើធ្ងន់សុំដាក់ខំរកមាសប្រាក់
ឲ្យគ្រាន់ទាន់ចាយ។
រាជ្យបារាំងសេសកូនកុំប្រហែសកុំថ្នមរូបកាយ
ដើរគិតដេកគិតជួញជិតជួញឆ្ងាយបើចង់សប្បាយ
ស្រេចនៅមានទ្រព្យ។
រាជ្យហ្លូងពីមុនរកស៊ីរែកពុនមានក្រតាមភ័ព្វ
រាជ្យលោកឥលូវត្រូវខំឲ្យញាប់តែខ្ជិលច្រើនជាប់
ខ្នោះជើងខ្នោះដៃ។
តាំងពីឆ្នាំចចាំជាដំណទំនិញឡើងថ្លៃ
ចងក្បិតឲ្យតឹងប្រឹងកុំសំចៃសញ្ជឹងយប់ថ្ងៃ
កុំឲ្យក្រខ្សត់។
បើចង់ស្រាលខ្លួនរៀនសូត្រឲ្យមួនឲ្យមាំឲ្យស្ទាត់
កុំចេះស្ទាក់ស្ទើល្ងីល្ងើឥតបទបើចេះប្រាកដ
ប្រាក់រត់តាមហៅ។
០៤៥កុំថ្នមកំលាំងកាប់ជីកចូកចាំងកុំថារងាក្ដៅ
រៀនអ្វីឲ្យឆ្អិនកុំឲ្យខ្លោចឆៅកុំដេកតែខ្លៅ
ក្រក្រៅសន្ដាប់។
បើល្ងង់ឲ្យចេះរករៀនតំរិះរិះរកតំរាប់
ឥន្រ្ទីយ៍ឆ្វេងស្តាំកុំចាំគេប្រាប់រៀនស្ដីរៀនស្ដាប់
រៀនមើលឲ្យស្ដែង។
កើតមកជាមនុស្សទាំងស្រីទាំងប្រុសមិនដែលចេះឯង
បើក្រឲ្យមានវិញ្ញាណចេះក្រែងគិតគ្រប់កន្លែង
កុំដេកតែក្រ។
កុំប្លន់កុំលួចកុំខ្ជិលកុំខូចកុហកឆូវឆ
បោកប្រាសយកប្រាក់ច្រវាក់ជាប់កកាន់មារយាទល្អ
សុច្ចរិតត្រឹមត្រូវ។
កូនអើយរកស៊ីកកាយធរណីធ្វើស្រែយកស្រូវ
កុំតាមអ្នកណាបាតាមតែឳលើកភ្លឺជិតផ្លូវ
កុំស្រាស់បន្លា។
០៥០គេដើរយប់ថ្ងៃមុតជើងមុតដៃដឹងចៀសទៅណា
ចៀសចុះជាន់ស្រូវហើយជេរផ្ដាសាកូនម្ដាយអាណា
ស្រាស់ដើរមិនរួច។
កុំយកគល់ឈើទៅដាក់ពីលើទោះធំទោះតូច
ជំពប់ជើងគេគេថាឯងខូចជេរដៀលដល់ពូជ
ប្រដូចមេបា។
លើកភ្លឺឲ្យធំបង្ហាប់ឲ្យមាំគាប់ភ្នែកទេវតា
ស្មើបានសង់ស្ពាននឹងមិនផលាកើតសាធុការ
អាយុយឺនវែង។
កូនអើយធរណីបើតាមគម្ពីរដែលលោកសំដែង
កុំចង់បានធំក្រមុំឆ្វេលឆ្វែងកុំលើកដីឯង
លបដាក់ស្រែគេ។
អំពើអាក្រក់មួយចំរៀកសក់ធ្លាក់ទៅនិរយេ
បច្ចុប្បន្នលោកិយ៍កើតក្ដីវាយជេរមិនដែលសុខទេ
ព្រោះដីមួយហត្ថ។
០៥៥កុំជួញចង់ទាស់ខូចខាតរបស់អស់ទ្រព្យសម្បត្ដិ
ចង់គង់ប្រយោជន៍ឲ្យចេះប្រយ័ត្នពាក្យឳមួយមាត់
ឲ្យគិតមួយម៉ោង។
សំអាតផ្ចិតផ្ចង់លើកភ្លឺឲ្យត្រង់កុំលើកឲ្យកោង
អ្នកកុំប្រហែសក្រែងមានប្រហោងលើកមើលទំនង
ទំនាបទឹកហូរ។
ចំនួនទឹកស្ទឹងទឹកព្រែកទឹកបឹងទឹកវាលទឹកអូរ
អ្នកលើលិចស្រូវត្រូវបើកបង្ហូរអ្នកក្រោមកុំថ្ងូរ
បន្ធូរហួសទៅ។
រាំងរឹងថ្ងៃយប់កុំឲ្យបាក់ជ្រៅឆាប់លើកឆាប់ទប់
កត្ដឹកចេញខ្យល់តំកល់ទឹកនៅបើចង់បានស្រូវ
ស្រេចនៅត្រឹមថែ។
កុំយកគ្រាប់ត្នោតទៅដាំទៅដោតពីលើភ្លឺស្រែ
ចិត្ដគិតប្រមាណចង់បានផ្កាផ្លែដាំដុះដង្ហែ
បង្ហិនខ្លួនឯង។
០៦០ដល់ត្នោតឡើងគល់ឡើងកើតនាំខ្វល់ធាងលូតឡើងវែង
ភ្ជួររាស់ជាប់នឹមក្របីជាប់ស្នែងទទើសទទែង
ភ្ជួរឆ្វេងមិនត្រូវ។
ដល់ត្នោតវាធំមានស្លឹកវាទុំវាជ្រុះក្នុងស្រូវ
ស្រែឆ្ងាយពីផ្ទះឃ្លាតណាស់ពីផ្លូវទំរាំតែទៅ
រលួយស្រូវអស់។
កូនអើយកុំឆោតបើចង់បានត្នោតដាំដោយកៀនកោះ
ដីទួលចំការឯណាចន្លោះដាំជារបស់
ជាយជួររបង។
របៀបចំការថែទាំរក្សាយូរៗស្រាស់ម្ដង
ស្រាស់ឲ្យត្រូវជួរមើលគួរសមផងកុំបើកមុជឆ្លង
ទៅស្រាស់ខាងក្រៅ។
មិនគាប់ប្រសើររបងវាដើរអ្នកម្ខាងវាក្ដៅ
កើតក្ដីកើតក្ដាំអស់ខោអស់អាវខឹងអស់ញាតិផៅ
ពីព្រោះចំការ។
០៦៥មួយទៀតរបងជិតផ្លូវអ្នកផងគេទៅណាៗ
ធ្វើឲ្យទូលាយកុំរាយបន្លាកាប់ឆ្កេះទាត់ឆ្ការ
ឲ្យឆ្ងាយពីផ្លូវ។
កុំធ្វើចង្អៀតក្រែងយប់អាធ្រាត្រខ្លះមកខ្លះទៅ
ចៀសគ្នាមិនរួចបើកបរកាត់ស្រូវជេរម្ដាយតាមផ្លូវ
រហូតដល់ផ្ទះ។
កូនអើយអ្នកចាំអ្នកកុំចងកម្មមានពៀរច្រើនណាស់
ជាតិក្រោយខ្វក់ខ្វិនកខ្វេះកខ្វាសសូវចោលដីខ្លះ
មិនខាតប៉ុន្មាន។
កុំខ្លាចតែក្រធ្វើរិកមិនល្អច្រើនកើតរអោស្ថាន
រឯករអោកបាត់ញាតិសន្ដានឥតគេរាប់អាន
មានតែគេស្អប់។
កាន់រិកឲ្យខ្ពស់ឲ្យខ្ពើមពាក្យឈ្លោះទើបបានជាគាប់
យកឆោតដាក់ខ្លួនច្រើនមានគេរាប់បើខ្លួនឥតទ្រព្យ
កុំធ្លាប់ហ៊ានខ្ចី។
០៧០គ្រប់ការសារពើចង្អេរកញ្ជើកន្ដាំងតៅល្អី
រនាស់រទេះគោសេះក្របីបើបានជាខ្ចី
ខ្ចីប្រាក់គេទិញ។
យកមករកស៊ីខែមួយខែពីរសងប្រាក់គេវិញ
របស់បានយើងជាជើងជួញចេញឯទ្រព្យនោះមិញ
ពេញជាទ្រព្យឯង។
កុំខ្ចីគេប្រើតែមួយដំណើរមិនយូរអង្វែង
ជួនជាបាក់បែកជជែកទាស់ទែងសងគេមិនលែង
ចាស់ផ្លាស់ជាថ្មី។
កើតមកជាប្រុសគិតឲ្យសព្វសុសកុំឲ្យសល់អ្វី
បួសរៀនធម៌អាថិសាស្រ្ដាបាលីបរលោកលោកិយ
កុំបីចន្លោះ។
សឹកមករកស៊ីកកាយធរណីធ្វើជាគ្រហស្ថ
កុហកជឿបុលបំណុលរុំកោះច្រើនគេដាក់ខ្នោះ
អស់ស្រែចំការ។
០៧៥ធ្វើរាស្រ្ដរកស៊ីចិញ្ចឹមគោញីថែទាំព្យាបាល
ក្រហេតុពីខ្ជិលមានត្បិតឧស្សាហ៍អ្នកមានប្រាជ្ញា
មិនស្មើគំនិត។
កំណើតសំណាងសំណូមសូមសាងកកើតពីគិត
ពីកាលជាតិមុនបុណ្យព្រេងអតិតកើតរូបគំនិត
ទើបកើតសំណាង។
ឯមនុស្សសំណល់ល្ងង់ល្ងើងឿងឆ្ងល់ទាស់ទែងក្អេងក្អាង
ដប់ឆ្នាំនេះហើយប្រកាន់ម្យ៉ាងៗខ្លះអួតសំណាង
ខ្លះអាងគំនិត។
កូនចៅប្រុសស្រីរកប្រពន្ធប្ដីឲ្យរកស្រុកជិត
បើរកស្រុកឆ្ងាយឲ្យម្ដាយពិនិត្យឲ្យត្រឹមត្រូវពិត
ពូជពង្សាវតារ។
កូនអើយអ្នកចាំកុំជឿខែឆ្នាំកុំជឿតំរា
ពាក្យក្បួនទាំងឡាយកើតពីមនុស្សចារពីដូនពីតា
ចារតាមសំគាល់។
០៨០អ្នកជឿតែពូជអំបូរធ្លាប់ខូចវាខូចរាងរាល់
ពូជមានវាមានពូជទាល់វាទល់កុសលអកុសល
យើងមើលមិនជាក់។
ប្រពន្ធនិងប្ដីអាយុវែងខ្លីយើងមើលមិនច្បាស់
កុំយកពូជល្បែងពូជភ្លេងអារក្ខបើម្ង៉ៃបង់ប្រាក់
រកអាយុវែង។
អំបូរពង្សពូជត្រកូលធ្លាប់ខូចវាខូចមិនលែង
ពូជចោរស្រីៗយកប្ដីចិត្ដឯងមិនគិតកោតក្រែង
ខ្លាចចិត្ដមេបា។
កូនចៅស្រីៗបើនឹងយកប្ដីឲ្យមើលកិរិយា
មួយភ្លេងអារក្ខមួយអ្នកបាណាមួយអ្នកផឹកស្រា
មួយអ្នកចង់ស្រី។
មួយអ្នកក្រមាច់លេងផោមលេងអាច់ច្រើនអាយុខ្លី
ប្រកាច់ដាច់លក្ខណ៍ជាន់អារក្ខព្រៃមួយគឺមន្រ្ដី
ធ្វើក្រមជំទប់។
០៨៥ជំទយតែដើរមេស្រុកគេប្រើទាំងថ្ងៃទាំងយប់
មានមួកខ្វះឆ័ត្រកំរមានគ្រប់មួយទៀតកុំភប់
ជួញប្រាំប្រការ។
ប្រាកដជាខុសលក់សត្វទាំងរស់មិនចេះអនិច្ចា
សព្វសត្វអ្វីៗបក្សីបក្សាព្រាត់មេព្រាត់បា
ទេវតាលោកលក់។
លោកិយនេះខ្សត់យម្ភបាលគេកត់នៅស្ថានរក
មួយហួយអាប៉ោងប៉ោបៀគ្រប់មុខ5%កូនអើយចាំទុក
ក្រគ្រប់ប្រាំបី។
ឯអ្នកទាំងអស់រកស៊ីម៉េះម៉ស់ច្រើនជាងស្រីៗ
ប្រាជ្ញានោះវែងគំនិតនោះខ្លីប្រពន្ធជេរស្ដី
អាងឈ្លោះបំពាន។
នេះពូជអ្នកក្ររស់ទាំងត្រដរទាំងអត់ទាំងឃ្លាន
ធ្វើគុណនឹងគេរកគេសងគ្មានហេតុនេះកុំរៀន
ទាំងប្រាំបីផ្លូវ។
០៩០យ៉ាងអ្នកនេសាទមិនដែលសង្វាតធ្វើស្រែបានស្រូវ
ប្រព្រឹត្ដសាងកម្មប្រចាំរដូវវង្វេងខុសត្រូវ
ព្យាយាមសំលាប់។
អន្ទាក់ជង់កុកអង្រុតឈ្នាងឈ្នក់គ្រប់គ្រឿងប្រដាប់
ថ្លុកបៀត្រពាំងទប់បាំងបាចចាប់ចោលស្រូវកណ្ដាប់
កណ្ដុរកាត់អស់។
កំពប់ខ្ចាត់ខ្ចាយខូចខាតអន្ដរាយមិនស្ដាយស្រណោះ
យប់រវល់ប្របក់ចង់បានត្រីរ៉ស់ខែភ្លឺរវល់ឆ្លុះ
ដើរដេញសំពោច។
វក់តែសប្បាយដើរដេញទន្សាយដើរចងសន្ទូច
អំពើអស់នោះច្រើនខ្វះស្រូវពូជធ្វើបានតិចតួច
អាងជឿគេស៊ី។
កូនអើយបំណុលចងការជឿបុលមួយឡើងជាពីរ
អ្នកភ្លេងអារក្ខច្រើនទឹមគោញីធ្វើស្រែមួយពីរ
ធ្វើសោះតែខាន។
០៩៥ថ្ងៃដេកក្រភ្ញាក់យប់លៀងអារក្ខឈឺឆ្អាលសន្ដាន
គេស្ដីគេពឹងនឹងឈប់មិនបានគេរករាប់អាន
កាលមានធុរៈ។
ផ្លុំប៉ីកូតទ្រស្រែកច្រៀងវាយស្គរមិនបានលុយកាក់
ឯងពឹងគេវិញគេគ្មានជំពាក់ពឹងបានម្នាក់ៗ
ដោយសារឲ្យថ្លៃ។
ឡើងត្នោតភ្ជួរស្រែកំរទាន់គេដ្បិតដេកដល់ថ្ងៃ
ច្រូតកាត់ចង់ឆាប់ជួលគេពេញថ្លៃចំណេះចង្រៃ
នាំខាតធ្វើការ
ឯខ្មោចអារក្ខស្លាប់ដប់រស់ម្នាក់ថ្វាយចេកថ្វាយស្រា
សំពះនឹកគុណខ្មោចប្រេតដូនតាមិនដែលអ្នកណា
នឹកគុណអ្នកភ្លេង។
ឯអ្នកប្រមឹកប្រមូលកនផឹកធ្វើភឿននឹងក្មេង
សំដីច្រើនតឹងស្រវឹងវង្វេងចំហរអួតក្អេង
មិនចេះក្រខ្សត់។
១០០អួតទាំងបំពានផឹកម្ង៉ៃលុយមានផឹកម្ង៉ៃលុយអត់
ឯងចេះតែកិនចិនគិតតែកត់ផឹកដល់កំណត់
យកស្រែបញ្ចាំ។
សល់ថ្នាលមួយពីរវាយគោស្ងោរស៊ីមិនគិតខ្លាចកម្ម
ផឹកជ្រុលហួសល្បត់អត់បាយរាប់ឆ្នាំអស់ស្រែបញ្ចាំ
បញ្ចាំកូនទៀត។
កំណើតផឹកស្រាផឹកផុតមេត្ដាផឹកជ្រុលហួសមាឌ
អ្នកមួយផឹកស្ទើរល្ងីល្ងើចេះឆ្លៀតម្យ៉ាងផឹកផុតមារយាទ
ច្រើននៅខ្ញុំចិន។
រែកទឹកពុះអុសវាទុញវាតុះចាក់កែវផឹកសិន
ស៊ូរែកខំអត់សំពត់ខើចក្បិនទំរាំបាយឆ្អិន
ចិនដួសហៅស៊ី។
ឆ្ងាញ់តែម្នាក់ឯងឆ្អែតហើយខំស្វែងខំលើកខំលី
ដងទឹកស្រោចគ្រប់ស្រោចខ្ទឹមម្ទេសជីខ្ញុំចិនម្ង៉ៃពីរ
វិលទៅរវាំងផ្ទះ។
១០៥ឯអ្នកចង់ស្រីប្រពន្ធពីរបីថាឯងអ្នកណាស់
គន់ឯសំពត់តែមួយបន្លាស់ពាក់អាវបំណាស់
កំរមានថ្មី។
ផ្ទះលេចវាលល្វឹងជញ្ជាំងចងហ៊ឹងស្លាធ័របាយសី
ខួចប្រេងក្រមួនម្លូស្លាបារីកំលោះពីរបី
ចោមរោមរៀនស្នែហ៍។
រៀនស្នាលរៀនស្និទ្ធកើតក្ដីពីក្ដិតព្រួយចិត្ដម៉ែឳ
កូនអើយប្រពន្ធអាងមន្ដពូកែត្រូវគុករាប់ខែ
អស់ស្រែត្រពាំង។
ធម្មតាប្រពន្ធបានដោយសីលមន្ដដោយស្ងាត់កំបាំង
រកស៊ីលៀនភ្នែកបានវែកខ្វះឆ្នាំងបានល្អីកន្ដាំង
នៅខ្លះចង្អេរ។
បាននេះខ្វះនោះក្រហេតុពីព្រោះឪពុកម្ដាយជេរ
បើចូលជំនុំមិនរម្យដូចគេអង្គុយវេះវេរ
មិនហ៊ានហាលមុខ។
១១០នេះពុតអ្នកក្រចាំជាតំណតជាទំនុក
ប្រយ័ត្នដំនៀលគេដៀលឪពុកកូនអើយចាំទុក
ចាំតកូនចៅ។
រក្សាពូជពង្សបើខ្លួនល្ងឹតល្ងង់ស្ដាប់ចាស់ប្រដៅ
កុំស្អប់អ្នកប្រាជ្ញកុំខ្លាចអ្នកខ្លៅបើមនុស្សឆោតឆៅ
កូនឯងកុំភប់។
កុំភ័យខ្លាចអត់មើលឲ្យប្រាកដគួរយកគួរឈប់
គួរឈានគួរឈោងតោងមើលឲ្យគ្រប់កុំចេះតែងប់
មិនស្ដាប់ឳម៉ែ។
រកប្ដីប្រពន្ធឲ្យគិតឲ្យគន់ឲ្យមើលថួនថែ
ត្រកូលក្រខ្សត់ប្រាកដតាមខ្សែបីដូចឈើផ្លែ
មិនដែលចេះក្លាយ។
ជូរផ្អែមធំតូចដើមក្រូចផ្លែក្រូចដើមស្វាយផ្លែស្វាយ
ពូជស្រីចោរក្បត់មិនអត់សាហាយពូជស្រីមេម៉ាយ
ពីម្ដាយដល់កូន។
១១៥រើសពូជមិនខុសពូជសាំងនិងប្រុសទាំងអស់បងប្អួន
ពូជសែនមេបាពីតាដល់ដូនពូជល្អសុទ្ធសូន្យ
ពីដូនដល់ចៅ។
រករូបមិនក្រអាក្រក់ហើយសមារយាទល្អហើយខ្មៅ
ស្រីក្មេងមានខ្មាសប្រដូចតាមផៅចាស់ចង់ប្រដៅ
មិនសូវខុសខាន។
ពាក្យចាស់លោកថាធ្វើស្រែចំការស្ដាប់មហាសង្រ្កាន្ដ
ធ្វើម្ដងខុសខាតធ្វើម្ដងទៀតបានធ្វើតាមប្រមាណ
ប្រមើលទឹកភ្លៀង។
រកប្ដីប្រពន្ធឲ្យគយឲ្យគន់រើសរករូបរាង
ពូជថ្លៃល្មមយកពូជថោកល្មមវាងរូបល្អរិកល្អៀង
នាងកុំប្រសព្វ។
ជាតិស្រីនិងប្រុសបើបានជាខុសខុសទាល់ថ្ងៃងាប់
បើបានរូបល្អកំរមានភ័ព្វមានខុសមានគាប់
ដូចស្រែចំការ។
១២០មួយទៀតអ្នកចាំឪពុកចំណាំទុកជាតំរា
កុំយកតំរាប់កុំស្ដាប់អាចារ្យបើនឹងរៀបការ
កុំការប្រធួន។
ប្រជែងវេលាលឺស្គរឆ្លើយគ្នាប្រទប់ប្រទួន
ស្រុកជិតភូមិផងរបងដោយខ្លួនអាចារ្យអាងក្បួន
ថាសុខសប្បាយ។
កូនអើយអ្នកចាំយូរណាស់៤ឆ្នាំព្រាត់ប្រាស់អន្ដរាយ
ច្រើនស្លាប់បីនាក់រស់ម្នាក់មេម៉ាយកូនឃើញតែម្ដាយ
មិនឃើញឪពុក។
មានកាលស្លាប់ស្រីស្លាប់ចោលកូនខ្ចីប្ដីនៅរងទុក្ខ
យកប្រពន្ធទៀតកំរពេញមុខកូននិងឪពុក
បែកគ្នាខ្ចាត់ខ្ចាយ។
កូនចៅស្រីៗបើនឹងយកប្ដីកុំយកពោះម៉ាយ
សូវនៅម្នាក់ឯងបន្លែងនឹងម្ដាយអាណិតរូបកាយ
ស្ដាយខ្លួនក្រមុំ។
១២៥ហៅប្រុសអភ័ព្វប្រពន្ធដើមស្លាប់មានកូនតូចធំ
យកឯងជាចុងបំរុងតែយំច្រើនឈ្លោះជំនុំ
ព្រួយចិត្ដម៉ែឳ។
ហៅប្រុសចិត្ដពីរពិបាករកស៊ីរញាំរញ៉ូវ
ឯងនឿយស្ទើរស្លាប់ផ្គាប់ចិត្ដមិនត្រូវបីបួនរដូវ
ខ្លួនឯងស្លាប់ទៀត។
ចង្រៃខាងប្រុសកូនអើយចាំចុះកុំយកខ្លួនបៀត
ស្រីណាខំយកស្រីនោះបង់មារយាទប្រុសព្រួយខ្ចប់ធាតុ
ខ្ចប់គ្រប់ជាបី។
យកទៀតជាបួនគ្រោះដល់ស្លាប់ខ្លួនមេម៉ាយខាងស្រី
ប្រាកដមិនខុសប្រុសក្នុងលោកិយស៊ូនៅអត់ប្ដី
ស្លាប់រស់រូបមួយ។
បើខ្លួនកំព្រារំពឹងមីងមារកស៊ីមិនព្រួយ
កាន់មារយាទល្អមិនក្រគេជួយបងប្អូនកូនក្មួយ
រត់ចូលឲ្យប្រើ។
១៣០ពោះម៉ាយមានបីកុំយកធ្វើប្ដីមិនគាប់ប្រសើរ
អាមួយស្រីលែងស្រីគេគ្រាន់បើពោះម៉ាយក្លាយដើរ
អាងលែងប្រពន្ធ។
ពោះម៉ាយទាំងអស់កុំយកឲ្យសោះហៅប្រុសទូរជន
ទូរជាតិអប្រិយស្រីកើតទុក្ខធ្ងន់ហៅមួយជំនាន់
ចំណាំមិនខុស។
កំលោះចាស់យូរចាស់ទុំគេប្ដូរល្មមព្រមយកចុះ
រកស៊ីមានបានសុខសាន្ដឥតឈ្លោះចំរើនរូបរស់
អាយុយឺនយូរ។
កុំយកប្ដីប្អូនថោករាសីខ្លួនរកស៊ីមិនធូរ
គេហៅឯងធំសមហៅគេពូច្រើនខ្ជិលមូទូ
ម៉េះម៉ស់នឹងល្បែង។
វាច្រើនមើលងាយហៅស្ដីនិយាយហៅហងហៅឯង
ខ្លួនយើងជាស្រីស្រដីឥតក្រែងយល់គេប្អូនឯង
ឯងមើលងាយជេរ។
១៣៥ពាក្យចាស់លោកចងប្ដីទុកស្មើបងប្រពន្ធស្មើម៉ែ
មើលងាយរាល់ថ្ងៃចង្រៃរាល់ខែរកស៊ីធ្វើស្រែ
ច្រើនខាតគ្រាប់ស្រូវ។
គួរយកប្ដីបងពាក្យចាស់លោកចងទុកប្ដីស្មើឳ
ខ្លួនឯងប្រមាថប្រតិបត្ដិឲ្យត្រូវរាសីគង់នៅ
ទេព្រិក្សរក្សា។
ប្រពន្ធនិងប្ដីធំស្រេចនឹងស្រីគត់គង់ភរិយា
ឈ្លោះហើយច្រើនខ្សត់ស្រីអត់លក្ខិណាប្ដីខ្ជិលឧស្សាហ៍
ព្រោះរិកប្រពន្ធ។
ជាតិស្រីមានលក្ខណ៍ទេវតាពុំនាក់កបកើតទ្រព្យធន
ប្រទេចជេរវាយចង្រៃទូរជនជួរជាតិលើសលន់
លើសលុបលើប្រុស។
ហៅកាឡកិណីវាយកូនជេរស្ដីមិនដឹងត្រូវខុស
បើមានភ្ញៀវមករឹតរករឿងឈ្លោះអសោចសាយសុស
រង្គោះធនធាន។
១៤០រកស្រីមារយាទខ្ពស់ចេះខ្ពើមពាក្យឈ្លោះចេះទ្រាំអត់ឃ្លាន
ចេះស្លូតចេះកាចចេះខ្លាចចេះហ៊ានចេះខ្មាសចេះអៀន
កាចមានប្រាជ្ញា។
កូនចៅស្រីប្រុសចំណាំទុកចុះទុកជាតំរា
គួរយកតំរាប់គួរស្ដាប់ពុទ្ធដិកាព្រះអង្គទេសនា
គាថាបួនបទ។
រៀនត្រាប់អ្នកប្រាជ្ញបើចង់ឈ្នះកាចយកស្លូតសង្កាត់
ចង់ឈ្នះមនុស្សខឹងឲ្យប្រឹងខំអត់វាជេរវាហត់
វាស្បថលែងខឹង។
ចង់ឈ្នះអសុរោះស្ដីលេងឡេះឡោះកុំធ្វើជាដឹង
យើងស្ដីត្រង់ណាឲ្យចំត្រង់ហ្នឹងឃើញរិកយើងរឹង
ខ្លាចយើងខាងក្រោយ។
ចង់ឈ្នះកំណាញ់ក្រដេក្រដាញ់សុំអ្វីមិនឲ្យ
បើបានចំណីហុចវាញយៗតិចដោយច្រើនដោយ
ក្នុងតែវាដឹង។
១៤៥នេះមន្ដព្រះពុទ្ធប្រាជ្ញាឲ្យមុតឲ្យគិតថ្លែងថ្លឹង
កុំកាចខុសខ្នាតកើតខាតដ្បិតខឹងកូនអើយខំប្រឹង
កាន់ច្បាប់ទាំងបួន។
កុំជួញរវល់កុំតបតទល់កើតទាស់គុំគួន
កូនណាកាន់បានកូននោះសុខខ្លួនទោសទាស់លែងជួន
លែងជួបមួយជាតិ។
បើមនុស្សរែកទូលមកនៅចំណូលញ៉េះញ៉ាស់ធ្វើញាតិ
ឲ្យមើលលៃលកកុំយកខ្លួនបៀតវាទូលទៅទៀត
អសារឥតការ។
ចំណីចំណុកបើឲ្យស៊ីចុកឲ្យដោយមេត្ដា
កុំឲ្យជឿខ្ចីក្រែងខុសសន្យាកើតទាស់កាលណា
រើរែករត់បាត់។
មនុស្សគ្មានកន្លែងខុសពីមារយាទឯងមិនប្រុងប្រយ័ត្ន
តាមទាន់តឹងទារវាខឹងក្ដៅក្ដាត់គុំគួនដោយស្ងាត់
បំភ្លាត់ឯងបាន។
១៥០ហេតុនេះគួរគិតគួរកូនពិនិត្យច្បាស់សុំរាប់អាន
គួរឲ្យសុំឲ្យគួរខានឲ្យខានត្បិតពាក្យបុរាណ
មានពីរចំណែក។
ចងទុកជាក្បួនចិត្ដល្អក្រខ្លួននេះពាក្យមួយប៉ែក
មួយទៀតចិត្ដល្អមិនក្រយូរពេកឆ្នាំនេះឆ្នាំ(ស្អែក?)
ក្នុងតែនឹងមាន។
ចិត្ដល្អក្រខ្លួនចាំទុកជាក្បួនជាក្បាលនិទាន
ឃើញអ្នកទុរគតកំសត់អត់ឃ្លានមិនស្គាល់ពោះវៀន
ហ៊ានឲ្យជឿខ្ចី។
ទៅទារមិនឲ្យតឹងតឿនញយៗខឹងប្ដឹងកើតក្ដី
ខាតទាំងទ្រព្យចាស់អស់ទាំងទ្រព្យថ្មីស្គមគោក្របី
រវល់ក្ដីខាន់ថែ។
ចិត្ដល្អមួយទៀតមេត្រីជាញាតិសំដីខ្ចីស្រែ
បានស្រូវស៊ីស្កប់ត្រលប់កាច់កែរំលងឆ្នាំខែ
ដកហូតមិនបាន។
១៥៥ឯងប្ដឹងវាតក្ដីទាល់តែក្រអស់ឆ្នាំងអស់ចាន
របស់ក៏ខាតរបរក៏ខានដឹងអស់ប៉ុន្មាន
ទំរាំចាញ់ឈ្នះ។
ទ្រព្យធនអ្វីៗចងការជឿខ្ចីមើលមុខឲ្យច្បាស់
កុំចោលច្បាប់ខ្មែរកុំភ្លេចច្បាប់ព្រះតាមតែប្រទះ
ប្រទាញសងខាង។
ចាំចិត្ដកណ្ដាលបើនឹងឈឺឆ្អាលសប្បុរសមើលយ៉ាង
រៀនស្លូតរៀនប្រាជ្ញកាចកុំក្អេងក្អាងក្រែងគ្រោះសំណាង
ខ្មោចខាងវាស្អប់។
ល្អមិនក្រយូរស្វែងរៀនរកគ្រូស៊ូកុំស្ដាយទ្រព្យ
គ្រូវាយកុំខឹងឲ្យប្រឹងខំផ្គាប់ចេះមន្ដសាយសព្វ
ត្រលប់ជាមាន។
ធម្មតាអ្នកចេះអ្នកស្វែងចំណេះចេះដ្បិតខំរៀន
ឆ្លាក់គូរក្បូរក្បាច់សាច់សិល្ប៍របៀនអ្នកខ្សត់អត់ឃ្លាន
ព្រោះចិត្ដអាក្រក់។
១៦០ខូចខិលល្ងង់ខ្លៅគ្រូជេរប្រដៅខឹងលបសំលក់
របេញរបុញភូតភរកុហកស៊ូប្លន់លួចឆក់
មិនខំធ្វើស្រែ។
អ្នកប្លន់អ្នកលួចឆក់បានតិចតួចបានគ្រាន់បើដែរ
ដល់គេឃើញមុខត្រូវគុកច្រើនខែអាក្រក់ដល់ម៉ែ
ខូចកេរ្ដិ៍ដល់ឳ។
ចង់ខ្ពស់បានទាបចចើងចង់លាភរែងបាត់ធនទៅ
ពាក្យពីបូរាណលោកអានតំរូវរិកមនុស្សឥលូវ
ត្រូវតាមតំរាយ។
អ្នកលួចអ្នកប្លន់ចង់បានប្រពន្ធចេញជួញស្រុកឆ្ងាយ
ទិញងារមេស្រុកសូកធ្វើចៅហ្វាយចង់ថ្កើងសប្បាយ
ចាយប្រាក់រាជការ។
ឆបាំងបំបាត់លួចបានដោយស្ងាត់អាងមានប្រាជ្ញា
ក្រលេកថ្នាំងដៃកាលៃបោះត្រាទាស់ភ្នែកទេវតា
រក្សាផែនដី។
១៦៥មួយទៀតទូរជនធ្វើបាបបានបុណ្យគឺបុណ្យមន្រ្ដី
ទោសទៅចងចាប់កាប់ឥតប្រណីបានបុណ្យមន្រ្ដី
ព្រោះបុណ្យធ្វើបាប។
អំពើទាំងអស់កុំសាងឲ្យសោះចៀសវាងដរាប
កាន់សីលព្រះពុទ្ធអោនលុតអោនក្រាបបើក្រដុនដាប
មានទេវតាជួយ។
កូនអើយទេវតាស្ថិតសព្វព្រឹក្សារងោករងួយ
មនុស្សទ្រូស្ដរិស្យាឯណានិមួយទេវតាពុំជួយ
ចំណាំស្គាល់មុន។
មិនដែលកំបាំងរាជការបារាំងគេចាប់ដាក់គុក
ដល់ខ្លួនស្លាប់ទៅនៅរងសោយទុក្ខសោយទោសនរក
ទាំងពីរកន្លែង។
នរកបារាំងមានខ្សោយមានខ្លាំងមានខ្លីមានវែង
នរកយម្ភបាលគេផ្ចាលឥតក្រែងព្រះអង្គសំដែង
ថាលានកោដិឆ្នាំ។
១៧០ហេតុនេះគួរវាងគួរចាលគួររាងគួរចងគួរចាំ
គួរកុំធ្វើបាបដរាបខ្លាចកម្មគួរកាន់សីលប្រាំ
បណ្ដាំសាសនា។
ហៃកូនចៅអើយក្រលាប់អស់ហើយមិនដូចដូនតា
ភ្លៀងជនខែប្រាំងរាំងខែវស្សាឆ្នាំវករកា
ត្រីស័កនេះឯង។
រនោចផល្គុនរកាពីមុនឯកស័កជាក់ស្ដែង
ក្នុងខ្នើតផល្គុនជនគ្រប់កន្លែងទាំងគេទាំងឯង
ធ្វើស្រែមិនបានផល។
ឆ្នាំរោងឆស័កវិសាខភ្លៀងធ្លាក់ពីររោចសំគាល់
យប់ថ្ងៃអាទិត្យងងឹតព្យុះខ្យល់ភ្លៀងជន់ពេញថ្នល់
ពេញវាលតូចធំ។
ពេញអូរពេញជ្រោះដើមឈើទាបខ្ពស់រលុះរលំ
រិស្សីស្រុកយើងរលើងទាំងគុម្ពទើបគ្រាប់វាផ្ដុំ
ផ្ដួចដុះជាថ្មី។
១៧៥ឆ្នាំចកុរជូតរាំងរីងរហូតគ្រប់ឆ្នំាទាំងបី
កើតទាំងជំងឺស្លាប់មនុស្សប្រុសស្រីខាលថោះអស់ភ័យ
ធ្វើស្រែស្រូវបាន។
ភ្លៀងឆ្នាំម្សាញ់រលីងក្បាលក្រាញ់ត្រូវតាមបុរាណ
កត្ដឹកជន់វាលរាលសព្វស្មសានអ្នកស្ទឹងប៉ុន្មាន
រលួយស្រូវអស់។
ដាច់ថ្នល់ខានដើររាជការគេប្រើទាំងចាស់កំលោះ
មមែរងកម្មបញ្ចាំកេរ្ដិ៍កោះគ្មានអ្វីស៊ីសោះ
ដាច់ពោះក្សិណក្ស័យ។
ខែចែត្រឆ្នាំវកស្រលះពពកកើតមានសម័យ
ជាហេតុអស្ចារ្យសុរិយាល្ងាចថ្ងៃឧត្បាតង្រៃ
ឃើញសត្វអ្វីហោះ។
ពីជើងទៅត្បូងចាស់ក្មេងមើលច្រូងបានឃើញទាំងអស់
មើលមិនស្គាល់ជាក់ធ្លាក់ចំចន្លោះបាត់ឈឹងសូន្យសោះ
មិនដឹងទៅណា។
១៨០កាលមុននោះមកខែបុស្សឆ្នាំវកលែងមានប្រាជ្ញា
មានតែមេស្រុកវាស់បែងក្រឡាដីមួយហិតា
ត្រូវសែសឹបថាំង។
រង្វាន់មេស្រុកត្រូវហូតមួយទុកដប់ជូនបារាំង
ទៅដល់ប៊ុយរ៉ូបង្ហូរដាក់ឃ្លាំងពូជពីរកន្ដាំង
ក៏ជាប់ពន្ធដែរ។
គ្មានធូរគ្មានតឹងកូនអើយខំប្រឹងជាតិឯងជាខ្មែរ
ក្មេងប្រុសជំទង់នៅក្នុងឳម៉ែរាជការប្រិតប្រែ
ថាឲ្យបង់ប្រាក់។
កូនចៅប្រុសស្រីបានហើយប្រឹងខំកើតមកលើដី
ខំរកលុយកាក់ផ្សំគ្នាទុកដាក់គ្រាន់ទិញស្លៀកពាក់
បង់ថ្លៃរាជការ។
ភទ្របទឆ្នាំចចាប់គោខ្មៅសដុតដែកបោះត្រា
ដល់កុរជូតឆ្លូវតំរូវយ៉ាងណានឹងកើតអស្ចារ្យ
រហូតរាល់ឆ្នាំ។
១៨៥នគរថ្កើងប្លែកសប្បាយតែភ្នែកក្នុងចិត្ដរងកម្ម
កូនប្រុសបណ្ដាច់កុំភ្លេចបណ្ដាំកប្បាសសូត្រថ្នាំ
ត្រីម៉ាំលែងថោក។
ដូងស្លាអំពៅអំបិលស្ករស្រូវមានទៅមានមក
មានចុះមានឡើងរាស្រ្ដយើងល្មមយកល្មមរេលៃលក
គួរយកគួរខាន។
កប្បាសនិងថ្នាំគួរដាស់ដីដាំធ្វើដៃឯងបាន
កុំអាងខ្ជិលពេកកុំដេកឈប់ខានកុំចោលបុរាណ
ម៉ែឳដូនតា។
ដីកេរគរគោកកុំអាងខ្ជិលជោកទៅឈ្ងោកចិនផ្សារ
កូនចៅស្រីៗខំរៀនធ្វើការបើគ្មានប្រាជ្ញា
មានមាត់ចេះស្ដី។
ឲ្យសួរចាស់ៗរៀនបោះកប្បាសថ្ពេចមូរសំលី
រៀនកូតរៀនការត្រសារពាត់រវៃហូលគោមគាតក្ដី
កុំបីចន្លោះ។
១៩០រៀនថ្កររៀនត្បាញឲ្យចាស់បង្ហាញបង្ហាត់ទាំងអស់
សំពត់បែបងាយលាយសូត្រអំបោះកុំទិញគេសោះ
ឈ្មោះការជាស្រី។
ទិញដូរតែលាក់អញ្ជុលចេសចាក់ព្រហូតជាបី
ធ្មេញឈើឈ្នាន់ផ្សំក្ដារមូរក្ដារកីត្រល់ខ្នាររិស្សី
មុខប្ដីជាប្រុស។
តាំងពីឆ្នាំចការអ្វីក្រៗខំរៀនទៅចុះ
ទាន់មានចាស់នៅស្គាល់ត្រូវស្គាល់ខុសចាស់ស្លាប់រលស់
គ្មានមនុស្សចេះដឹង។
រកស៊ីឲ្យញឹកដេកយប់រឭករឹតក្បិនឲ្យតឹង
បើភ្ញាក់កាលណាកាន់ការកាលនឹងកូនអើយខំប្រឹង
ទាំងប្រុសទាំងស្រី។
រមៀតស្លឹកគ្រៃជីរម្ទេសខ្ទឹមខ្ញីមានដីដាំចុះ
ដាំដើមអ្វីៗចំណីគ្រប់ឈ្មោះគ្រឿងស៊ីឆ្អែតពោះ
ជុះចោលទទេ។
១៩៥ជុះទិសខាងជើងជុះដាក់ដីយើងកុំជុះដីគេ
កុំជុះដាក់ផ្លូវត្រូវមាត់ក្មេងជេរដីសល់ទំនេរ
ល្មមមាត់ជុះទៅ។
សក់មួយជាដប់ជ្រៀតសិតឲ្យសព្វកុំឲ្យសល់នៅ
បើប្រាជ្ញារាក់ចាក់ចិត្ដឲ្យជ្រៅដាំចេកអំពៅ
ដូរស្រូវអង្ករ។
កើតមកជាមនុស្សមួយព្រួយចង់រស់មួយព្រួយចង់ល្អ
ពីនេះជាធំវានាំឲ្យក្រចាំជាតំណ
តជាទំនុក។
មនុស្សមារយាទមិនប៉ិនកូននៅខ្ញុំចិនព្រោះម្ដាយឳពុក
ធ្វើស្រែមិនត្រូវគ្មានស្រូវជង្រុកកូនអើយចាំទុក
នេះមុខមេក្រ។
មេ១ជាធំកំលោះក្រមុំស្លៀកពាក់ចង់ល្អ
បើបានបែបខ្មៅថានៅបែបសទើបគ្រាន់អន់ក្រ
ត្រដរចង់ថ្កើង។
២០០ក្រលាប់នគររឹងរឹតកើតចោរច្រើនឡើងច្រើនឡើង
ពាលរឹងក្រអើតចើតម៉ើតចើតម៉ើងក្រដាស់យ៉ាងស្ដើង
ចាយរហែកនៅដៃ។
ប្រាក់ចាយអស់ទៅព្រោះមនុស្សឥលូវឧត្បាតចង្រៃ
ជាតិខ្មែរប្រែភេទក្រលែតក្រលៃក្រលាស់សាសន៍សៃយ
សព្វសត្វនានា។
ជាតិខ្មែរប្រែខុសស្រីក្លែងធ្វើប្រុសប្រុសក្លែងធ្វើជ្វា
យកប្ដីប្រពន្ធមិនស្គាល់មីងមាបុណ្យទានការងារ
កាប់គ្នាឥតក្រែង។
ល្ងង់រិកធ្វើចេះគោចងត្រដោកសេះប្រុសៗដុះស្នែង
ស្រីពាក់អាវខ្លីប្រុសពាក់អាវវែងសារុងហៀរកែង
ធ្វើឯងអ្នកគ្រាន់។
កាន់ចិត្ដសីហលោសេះទឹមនឹងគោចាក់ហ៊ោលាន់ៗ
រកស៊ីមួយថ្ងៃចង់បានមួយពាន់បរគោជល់មាន់
ចាក់កាប់ជាប់គុក។
២០៥រីល្បែងបៀប៉ោច្រើនទៅជាចោរប្រកាសហាមទុក
ចូរកូនប្រយ័ត្នប្រយោជន៍ទៅមុខចាំជាទំនុក
ដំណកូនចៅ។
អ្នកកុំប្រហែសរាជការនិរទេសកំចាត់ចេញទៅ
រាជការអាណិតខំប្រិតប្រដៅកុំលោភល្ងង់ខ្លៅ
ថោកផៅត្រកូល។
ប្រយ័ត្នក្រែងក្រផ្លូវច្បាប់ល្អៗអ្នកខំប្រមូល
ផ្លូវវៀចអាក្រក់ហៅផ្លូវមិនស្រួល
លង់ផុតគំនិត។
ដើរផ្លូវកណ្ដាលស្រលាញ់ស្និតស្នាលឈឺឆ្អាលដោយពិត
មគ្គផលសីលទានឈានចូលឲ្យជិតយកធម៌ជាមិត្រ
មិនឥតអំពើ។
មនុស្សម្នាក់ច្រើនឆោតច្រើនគ្មានគេកោតឈឺគ្មានគេមើល
ស្លាប់ឥតគេព្រួយគេជួយទាំងស្ទើរមិនដែលឡើងលើ
ច្រមុះចុះក្រោម។
២១០កូនចៅស្រីៗក្រមុំសាវខ្ចីរៀនឆោតឲ្យល្មម
ប្រុសស្មើម៉ែឳឆូវឆប្រលោមមើលរូបមើលឆោម
កុំព្រមដោយងាយ។
កុំក្និចក្នក់ក្នាញ់បើចិត្ដស្រលាញ់កុំចេញនិយាយ
បើស្អប់កុំប្ដឹងបើខឹងកុំធ្លាយកុំរោះកុំរាយ
កុំងាយធ្វើស្និទ្ធ។
កុំដើរប្រាប់គេកុំអាងអួតជេរ
នៅឲ្យតែនឹងកុំរវល់ធ្វើស្និទ្ធប្រុសនឹងអាណិត
គិតចូលដណ្ដឹង។
បើម៉ែឳឲ្យមើលមុខមើលក្រោយអាក្រក់ខ្មៅឆ្អឹង
ប្រកែកដោយស្ងាត់កុំខ្លាចម្ដាយខឹងកើតកូនមកតឹង
ពិបាកចាយណាស់។
កុំឃ្លានចំណីកុំខ្លាចអត់ប្ដីកុំភ័យខ្លាចចាស់
មើលមុខឯងផងកុំរើសឥតខ្មាសខ្លួនល្អស្រលះ
មិនខ្វះគេស្ដី។
២១៥បើបានជាខូចទាន់ផើមនៅតូចខែពីរខែបី
រវៀសឆ្លើយប្រញាប់ប្រាប់គ្នាស្រីៗកុំលាក់ធ្វើអី
ក្នុងតែគេដឹង។
កុំមាយាបេះក្រូចមារយាទចេះតែខូចមាត់ចេះតែខឹង
គេថាត្រង់ណាជេរគេត្រង់ហ្នឹងជេរហើយខំប្រឹង
យកថ្មសង្កត់។
រំលាយរំលូតអាក្រក់តែគូថអួតល្អតែមាត់
មានគេឃើញច្បាស់ម្នះរឹងហ៊ានស្បថទោសនេះនឹងភ្លាត់
ធ្លាក់ទៅអវចី។
ចោរកាចល្ងង់ខ្លៅប្រាជ្ញប្រាមប្រដៅហៅបារាជិកស្រី
មេបាគេកាច់ស្លាប់ពីរស្លាប់បីរំលូតកូនខ្ចី
ស្មើរំលាយព្រះ។
មានកាលមានក្ស័យខ្វិនជើងខ្វិនដៃកខ្វេះកខ្វាស
ខ្វាក់ភ្នែកអន្ធការអនិច្ចារូបណាស់អាក្រក់កេរ្ដិ៍ខ្មាស
តកូនតចៅ។
២២០អសោចសុសសាយសុសសព្វដល់ម្ដាយដល់ពូជពង្សផៅ
ស្លាប់ទៅរងទុក្ខនរកឋានក្រៅគេស្រុះទឹកក្ដៅ
ស្លាប់ទៅរស់ទៀត។
ស៊ីខ្ទះឈាមឯងព្រះអង្គសំដែងថាម៉ឺនសែនជាតិ
ឡើងមកជាប្រេតហេតុកម្មមិនឃ្លាតអត់ឃ្លាតគ្មានញាតិ
ហែកកូនឯងស៊ី។
ព្រះពុទ្ធលែងប្រោសធម៌លែងសន្ដោសសោយទុក្ខវក់វី
ហេតុចិត្ដរិស្យាមិច្ឆាទិដ្ឋីកើតជាជ្រូកញី
គេគ្រៀវគេចាក់។
អសង្ខេយ្យឆ្នាំហេតុផលសេសកម្មកើតជាមនុស្សខ្វាក់
មនុស្សខ្វិនទ្រែមទ្រមជាគមជាគាក់ខ្ទើយឆ្កួតអបលក្ខណ៍
ជាអ្នកឥតប្ដី។
បើម្ដាយជួយព្រួតជួយនាំរំលូតរំលាយកូនខ្ចី
នរកប្រេតព្រមគ្នាមិនឃើញរស្មីត្បិតចិត្ដតិរ្ថិយ
ទាំងម្ដាយទាំងកូន។
២២៥ហេតុនេះគួរខ្លាចធម្មតាចោរកាចមិនដែលស្ងាត់សូន្យ
អសោចកេរ្ដិ៍ឈ្មោះទាំងអស់បងប្អូនមេបាតាដូន
កាត់កាលលែងរាប់។
គួរប្រុងឥរិយាកើតទាន់សាសនាហៅមហាមានភ័ព្វ
ទាំងស្រីទាំងប្រុសកុំបីឲ្យធ្លាប់គួរខំរៀនផ្គាប់
បរលោកលោកិយ។
ឯខុសនឹងគាប់បើនឹងរៀបរាប់រាល់រូបប្រុសស្រី
គាប់ខុសនៅចិត្ដខុសគាប់នៅស្ដីគំរប់ជាបី
ខុសត្រូវនៅកាយ។
កូនប្រុងប្រព្រឹត្ដការកេរ្ដិ៍ឲ្យជិតគំនិតឲ្យឆ្ងាយ
កើតមកជាខ្មែរកុំប្រែក្លែងក្លាយធម្មតាសប្បាយ
វាតែងឲ្យទុក្ខ។
ឲ្យទោសឲ្យទែងទាស់តែម្នាក់ឯងដល់ម្ដាយឳពុក
រីឯរឿងទោសមានតែពីរមុខមួយនៅនរក
មួយនាលោកិយ។
២៣០លោភោទោសោកើតពីមោហោរាល់រូបប្រុសស្រី
គួរកាន់មេត្ដាកតញ្ញូខន្ដីនេះជាបាលី
ទៅកាន់បរលោក។
ពាក្យពិតប្រដៅឲ្យអស់កូនចៅប្រព្រឹត្ដរៀនយក
កូនណាមិនរៀនកូននឹងមារយាទថោក នឹងធ្លាក់ជ្រុលជ្រក
ក្នុងចតុបារាយ។
ធំស្រេចនៅស្លូតសុខខ្លួនរហូតដរាបវែងឆ្ងាយ
ខន្ដីអំណត់សង្កត់ក្នុងកាយជាតិជនទាំងឡាយ
កំរកាន់បាន។
ចេះហើយមិនដឹងចិត្ដនៅម្នះរឹងប្រឹងរកកម្មដ្ឋាន
រកធម៌មិនយល់ខ្ជិលខ្វល់ឈប់ខានបន្ទោសបុរាណ
ថាគ្មាននិស្ស័យ។
រីបាបនិងបុណ្យមានចិត្ដជាមុនមាត់ជាបច្ច័យ
នាំចុះនាំឡើងពីជើងពីដៃសន្សំសព្វថ្ងៃ
ឈ្មោះហៅសំណាង។
២៣៥កើតក្នុងលោកិយរាល់រូបប្រុសស្រីមានចិត្ដមានអាង
កុសលអកុសលប្រទាញសងខាងរូបនៅតេងតាង
តែងតាមទៅមក។
មគ្គផលសីលទានបើល្ងង់ឲ្យរៀនបើគ្មានឲ្យរក
យល់ល្អសាងស្អាតសង្វាតជ្រៀតជ្រកជ្រើសរើសរៀនរក
រក្សារូបកាយ។
នេះជាហៅច្បាប់ជាទីសណ្ដាប់សណ្ដានទាំងឡាយ
កូនចៅប្រុសស្រីកុំបីនឿយណាយសង្ខេបបរិយាយ
និដ្ឋិតំចែងចប់។
អ្នកព្រះភិរម្យអាចារ្យង៉ុយខ្ញុំបង្គំម្រាមដប់
លើសលស់ឆ្គាំឆ្គងរំលងពុំគាប់ពុំគួរសមសព្វ
សុសសាយសេចក្ដី។
កាយកម្មវចីកម្មឈ្មោះច្បាប់បណ្ដាំកូនចៅប្រុសស្រី
ជាបរមត្ថក្រៅមិនហៅបាលីបរលោកលោកិយ
ទាំងពីរកន្លែង។
២៤០បើលោកឯណាចេះចាំធម៌អាថិប្រាកដជាក់ស្ដែង
ឃើញខុសត្រង់ណាកុំថាជាល្បែងដ្បិតពាក្យខ្ញុំតែង
ឲ្យក្មេងវាភ័យ។
មិនមែនភរភូតកុំថាខ្ញុំអួតប្រាជ្ញាខ្ញុំវៃ
ឃើញមនុស្សវង្វេងខ្ញុំតែងច្បាប់ថ្មីអស់អាថិសេចក្ដី
ឯវំចប់ហោង។
អ្នកព្រះភិរម្យភាសា អ៊ូ ហៅ ង៉ុយ