 |
| លោក គួច គីឡេង (ទំព័រហ្វេសប៊ុក ប៊ី សោភ័ណ) |
លោកវិទូ | ថ្ងៃចន្ទ ១២ រោច ខែផល្គុន ព.ស. ២៥៦២ | ០១ មេសា ២០១៩
ការអានពាក្យវប្បធម៌
លោក គួច-គីឡេង(*)
សាស្ត្រាចារ្យនៅពុទ្ធិកមហាវិទ្យាល័យព្រះសីហនុរាជ រៀបរៀង
អត្ថបទក្បាលទី ១ ឆ្នាំទី ៣៤ លេខ ២ ខែកុម្ភៈ ព.ស ២៥០៤ គ.ស ១៩៦២ ទំព័រ ១៩៦
ពាក្យវប្បធម៌ គឺជាពាក្យដែលប្រកបដោយសារៈប្រយោជន៍ ហើយសំខាន់យ៉ាងក្រៃលែងផង ក្នុងបច្ចុប្បន្នកាលនេះ សម្រាប់យុវជនខ្មែរព្រោះជាពាក្យ ដែលគណៈកម្មការខាងបកប្រែតាមផ្លូវការ សុទ្ធតែបានអនុមតិជាឯកច្ឆន្ទថា យកជាការបាន ។ ពាក្យវប្បធម៌ទាំងនោះ ច្រើនតែប្រែចេញមកពីអារ្យភាសា គឺភាសាបាលីនឹងសំស្ក្រឹតដែលជាភាសាបរទេស ដូចជាភាសាបារាំងនឹងអង់គ្លេស (ល) ក្លាយចេញមកពីភាសាឡាតាំង នឹងក្រិកដែលជាភាសាបរទេសដូច្នោះដែរ ។ ប៉ុន្តែបើគ្រាន់តែគណៈកម្មការវប្បធម៌បានបកប្រែទុកឲ្យយើងប្រើប្រាស់ហើយយើងមិនចេះប្រើប្រាស់ឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ក៏ឈ្មោះថា យើងដែលជាអ្នកទទួឡប្រើប្រាស់ពុំទាន់បានបំពេញភារកិច្ចរបស់ខ្លួននៅឡើយដែរ ប្រៀបបាននឹងបុគ្គលដែលគេឲ្យគ្រឿងសំលៀកបំពាក់ហើយ មិនចេះយកទៅស្លៀកពាក់តុបតែងរាងកាយ ។
ពិតមែនណាស់ ក្រុមបញ្ញវន្តក្ដី អប្បញ្ញវន្តក្ដី នាបច្ចុប្បន្នកាលនេះច្រើនតែភ្លេចសតិ ក្នុងការអានភាសាជាតិឲ្យត្រឹមត្រូវ ព្រោះគេយល់ថាភាសាជាតិយើងបើខុសក៏មិនជាការអ្វី ។ បើអានភាសាបារាំងខុសតែបន្តិចបន្តួចទៅវិញនោះ គេនឹងរួញខ្លួនហើយខ្មាសដូចពង្រូលអីចឹង ។ សូមមិត្រទាំងឡាយកុំភ្លេចខេមរសុភាសិតថា "សំដីសជាតិ មារយាទសពូជ" ឡើយ ។
ការអានភាសាខ្មែរ ដោយពិសេសគឺពាក្យវប្បធម៌មិនខុសគ្នានឹងការអានភាសាបរទេសប៉ុន្មានដែរទេ ។ ពាក្យដែលប្រែចេញមកពីភាសាបាលី ត្រូវតែអនុវត្តសូរសៀងឲ្យទៅតាមក្បួនភាសាបាលី វៀរលែងតែមានពាក្យខ្លះ ដែលរលាយទៅជាពាក្យខ្មែរយើងសុទ្ធសាធទៅហើយ ។ រីឯពាក្យដែលត្រូវអានទៅតាមវេយ្យាករណ៍ភាសាបាលីនោះ បាលីនោះខ្ញុំនិឮងពន្យល់ដោយសង្ខេបដូចតទៅនេះ ៖
អក្សរខ្មែរទាំង ៣២ តួ គេចែកចេញទៅជា ២ ក្រុមគឺ ៖
ក្រុមទី ១
១- អក្សរ ៥ តួ គឺៈ កខគឃង ហៅថា ក្រុម ក (ក វគ្គ)
២- អក្សរ ៥ តួ គឺៈ ចឆជឈញ ហៅថា ក្រុម ច (ច វគ្គ)
៣- អក្សរ ៥ តួ គឺៈ ដឋឌឍណ ហៅថា ក្រុម ដ (ដ វគ្គ)
៤- អក្សរ ៥ តួ គឺៈ តថទធន ហៅថា ក្រុម ត (ត វគ្គ)
៥- អក្សរ ៥ តួ គឺៈ បផពភម ហៅថា ក្រុម ប (ប វគ្គ)
ក្រុមទី ២
អក្សរ ៧ តួ គឺៈ យរលវសហ និង ឡ ហៅថា ក្រុមសេស (សេសវគ្គ)
ក្នុងបណ្ដាអក្សរទាំង ២ ក្រុមនេះអក្សរទី ១ នឹងទី ២ នៃវគ្គទាំង ៥ គឺៈ កខ.ចឆ.ដឋ.តថ. និង បផ នឹងអក្សរទី ៥ នៃសេសវគ្គគឺៈ ស អក្សរទាំង ១១ តួនេះហៅថា "អឃោស" (sfol letters) ប្រែថា អក្សរមានសម្លេងទន់ឬស្រាលឬក៏មិនគឺកងក៏បាន ។ អក្សរទី ៣ ទី ៤ នឹងទី ៥ នៃវគ្គទាំង ៥ គឺ គឃង, ជឈញ, ឌឍណ, ទធន, ពភម, នឹងអក្សរ ៦ តួគឺៈ យរលវហ នឹង ឡ ទាំង ២១ តួនេះ ហៅថា "ឃោសៈ" (hard letters) អក្សរមានសម្លេងធ្ងន់ឬរឹងឬក៏កកងក៏បាន ។ រីឯអក្សរ ៥ តួគឺៈ ង, ញ, ណ, ន នឹង ម នៃវគ្គទាំង ៥ នឹងអក្សរ ៤ តួគឺៈ យរល នឹង វ នៃសេសវគ្គ-ទាំង ៩ តួនេះហៅថា "អព្យាកតក្ខរៈ" ប្រែថា អក្សរមានសម្លេងជាអព្យាក្រិត ។ ហេតុដូចម្ដេចបានជាថាអក្សរទាំងនេះមានសម្លេងជាអព្យាក្រិត ? ។ បានជាថាមានសម្លេងជាអព្យាក្រិត ពីព្រោះអក្សរទាំងនេះ អាចអនុវត្តសូរសៀងរបស់ខ្លួន ឲ្យនៅធ្ងន់ជាឃោសៈដូចប្រក្រតីដើមក៏បាន ឲ្យទន់ឬស្រាលទៅជាអឃោសៈទៅវិញក៏បាន ស្រេចតែនឹងការឋិតនៅនៃអក្សរ ។ តាមក្បួនធម្មតាអក្សរទាំង ៩ តួនេះរាប់ចូលក្នុងពួកឃោសៈ (សម្លេងធ្ងន់) ទេ តែវាអាចឮសូរទៅជាអឃោសៈវិញបានកាលបើវាទៅឋិតនៅបន្ទាប់នឹងអក្សរជាអឃោសៈណាមួយ បានសេចក្ដីថា អក្សរជាអឃោសៈទាំង ១១ តួនោះ អាចកាច់អក្សរជាអព្យាកតក្ខរៈទាំង ៩ តួនេះ ឲ្យបាក់សម្លេងទៅតាមខ្លួនបានគឺៈ
អក្សរ ង ទៅជាឮសូរ ង៉
អក្សរ ញ ទៅជាឮសូរ ញ៉
អក្សរ ណ ទៅជាឮសូរ ន៉ [1]
អក្សរ ម ទៅជាឮសូរ ម៉
អក្សរ យ ទៅជាឮសូរ យ៉
អក្សរ រ ទៅជាឮសូរ រ៉
អក្សរ ល ទៅជាឮសូរ ល៉
អក្សរ វ ទៅជាឮសូរ វ៉
ឧទាហរណ៍ខាងក្រោមនេះ នឹងបានញ៉ាំងមិត្រអ្នកអានទាំងឡាយឲ្យយល់ច្បាស់នូវការអានៈ
ទស្សនា (ល)
ពាក្យថា ទស្សនា មាន ៣ អក្សរគឺៈ អក្សរ ទ ជាឃោសៈ, អក្សរ ស (ស្ស) ជាអឃោសៈនឹងអក្សរ នា ជាអព្យាកតក្ខរៈ ។ អក្សរ នា ដែលជាអព្យាកតក្ខរៈឋិតនៅបន្ទាប់នឹងអក្សរ ស ដែលជាឃោសៈ ។ ហេតុដូច្នេះ អក្សរ នា ត្រូវតែបញ្ចេញសូរសៀងទៅជា ន៉ា ទៅវិញ ។ ពាក្យថា មករា មាន ៣ អក្សរគឺៈ អក្សរ ម ជាឃោសៈ អក្សរ ក ជាអឃោសៈនឹងអក្សរ រា ជាអព្យាកតក្ខរៈ ។ អក្សរ រា ត្រូវតែបញ្ចេញសូរសៀងឲ្យទៅជា រ៉ា ទៅវិញ ដោយហេតុថា ខ្លួនបានទៅនៅអាស្រ័យអែបនឹងអក្សរ ក ដែលជាអឃោសៈ ។ ពាក្យថា ចលនា មាន ៣ អក្សរគឺៈ អក្សរ ច អក្សរ ល នឹងអក្សរ នា ។ អក្សរ ច សង្កត់សូរ ល ឲ្យទៅជា ល៉ អក្សរ ល៉ សង្កត់សូរ នា ឲ្យទៅជា ន៉ា ពាក្យនេះទៅជាអានថាៈ (ចៈល៉ៈនា) ។ ពាក្យថា អតិបរមា មាន ៥ អក្សរ, អក្សរ រ ទៅជា រ៉ ព្រោះនៅជិត ប កាលបើ រ ទៅជា រ៉ ហើយ អក្សរ មា ក៏ត្រូវទៅជា ម៉ា ដែរ ។ រីឯពាក្យថា ការិយាល័យ វិញ ដោយអំណាចអក្សរ កា រិ យា ទៅជា យ៉ា, ល័យ ទោជា ល៉យ័ ។
ឧទាហរណ៍បន្ថែម
វាសនា សមាធិ
ទេសនា តុលា
ឧបមា ទស្សនាវដ្ដី
កញ្ញា អប្បបរមា
សាលា បណ្ណាល័យ
ពាក្យថា "អនុស្សាវរីយ៍" ។ល។ ត្រូវតែអានឲ្យឮថា.... រឺ (កុំ ថា រ៉ី) ព្រោះជាអញ្ញត្រសព្ទ (exception) ។
ឧទាហរណ៍ខាងក្រោមនេះ នឹងបានញ៉ាំងមិត្រអ្នកអានទាំងឡាយឲ្យយល់ច្បាស់នូវការអានៈ
ទស្សនា (ល)
ពាក្យថា ទស្សនា មាន ៣ អក្សរគឺៈ អក្សរ ទ ជាឃោសៈ, អក្សរ ស (ស្ស) ជាអឃោសៈនឹងអក្សរ នា ជាអព្យាកតក្ខរៈ ។ អក្សរ នា ដែលជាអព្យាកតក្ខរៈឋិតនៅបន្ទាប់នឹងអក្សរ ស ដែលជាឃោសៈ ។ ហេតុដូច្នេះ អក្សរ នា ត្រូវតែបញ្ចេញសូរសៀងទៅជា ន៉ា ទៅវិញ ។ ពាក្យថា មករា មាន ៣ អក្សរគឺៈ អក្សរ ម ជាឃោសៈ អក្សរ ក ជាអឃោសៈនឹងអក្សរ រា ជាអព្យាកតក្ខរៈ ។ អក្សរ រា ត្រូវតែបញ្ចេញសូរសៀងឲ្យទៅជា រ៉ា ទៅវិញ ដោយហេតុថា ខ្លួនបានទៅនៅអាស្រ័យអែបនឹងអក្សរ ក ដែលជាអឃោសៈ ។ ពាក្យថា ចលនា មាន ៣ អក្សរគឺៈ អក្សរ ច អក្សរ ល នឹងអក្សរ នា ។ អក្សរ ច សង្កត់សូរ ល ឲ្យទៅជា ល៉ អក្សរ ល៉ សង្កត់សូរ នា ឲ្យទៅជា ន៉ា ពាក្យនេះទៅជាអានថាៈ (ចៈល៉ៈនា) ។ ពាក្យថា អតិបរមា មាន ៥ អក្សរ, អក្សរ រ ទៅជា រ៉ ព្រោះនៅជិត ប កាលបើ រ ទៅជា រ៉ ហើយ អក្សរ មា ក៏ត្រូវទៅជា ម៉ា ដែរ ។ រីឯពាក្យថា ការិយាល័យ វិញ ដោយអំណាចអក្សរ កា រិ យា ទៅជា យ៉ា, ល័យ ទោជា ល៉យ័ ។
ឧទាហរណ៍បន្ថែម
វាសនា សមាធិ
ទេសនា តុលា
ឧបមា ទស្សនាវដ្ដី
កញ្ញា អប្បបរមា
សាលា បណ្ណាល័យ
ពាក្យថា "អនុស្សាវរីយ៍" ។ល។ ត្រូវតែអានឲ្យឮថា.... រឺ (កុំ ថា រ៉ី) ព្រោះជាអញ្ញត្រសព្ទ (exception) ។
ស្រះទាំង ៨ តួគឺ អ, អា, ឥ, ឦ, ឧ, ឩ, ឯ, ឱ, ក៏ជាអឃោសៈដែលអាចទាញសម្លេងអក្សរជាអព្យាកតក្ខរៈ ឲ្យផ្ដេកទៅតាមខ្លួនបានដែរ ។
ឧទាហរណ៍
អនាគត អានថា អ ន៉ា គត់ ។ល។
ឧទាហរណ៍
អនាគត អានថា អ ន៉ា គត់ ។ល។
កាលបើអព្យាកតក្ខរៈនោះឯង ទៅឋិតនៅបន្ទាប់នឹងអក្សរជាឃោសៈសូរសៀងរបស់វាត្រូវតែដើរតាមសូរអក្សរជាឃោសៈ ។ ឧទាហរណ៍ខាងក្រោមនេះ នឹងធ្វើអ្នកអានឲ្យបាត់សេចក្ដីសង្ស័យ ៖
សន្ទនា (ល)
ពាក្យថា សន្ទនា មាន ៣ អក្សរគឺៈ អក្សរ ស អក្សរ ទ (ន្ទ) នឹងអក្សរ នា ។ អក្សរ នា ដែលនៅបន្ទាប់នឹង ទ ដែលជាឃោសៈ ត្រូវមានសិទ្ធិរក្សាសម្លេងរបស់ខ្លួនឲ្យនៅជា នា ដូចប្រក្រតីដើមវិញបាន ។ ពាក្យថា វេទនា មាន ៣ អក្សរ, អក្សរ នា នៅជានា ដដែល ។ ពាក្យថា គមនាគមន៍ មាន ៤ អក្សរ, អក្សរ នា (អព្យាកតក្ខរៈ) ដែលឋិតនៅបន្ទាប់អក្សរ ម ដែលជាឃោសៈនោះ ឥតត្រូវគេបង្ខំឲ្យផ្ទាល់សូរសៀងទតេ គឺនៅជា នា ដដែល ។ ពាក្យថា គណនា មាន ៣ អក្សរ, អក្សរ គ ធ្វើសូរ ណ ឲ្យឮទៅជាសូរ ន រីឯ នា នៅជា នា ដដែល ។
សេចក្ដីពន្យល់អំពីការអានពាក្យវប្បធម៌ គឺពាក្យខ្មែរដែលជាប់ទាក់ទងដោយភាសាបាលី ដូចបានអធិប្បាយដោយសង្ខេបមកខាងលើនេះ ប្រាកដជានឹងផ្ដល់នូវពន្លឺដល់មិត្រយើងអ្នកស្នេហាអក្សរសាស្ត្រជាតិ បានខ្លះពុំខានឡើយ ។ អ្នកសរសេរដឹងច្បាស់ថា សេចក្ដីពន្យល់នេះពុំទាន់សព្វគ្រប់នៅឡើយទេ ប៉ុន្តែ សូមមេត្តាជ្រាបថា "មានគ្រាន់បើជាងគ្មាន" ។
-----------------------
[1]- នៅជា ណ ដដែល ។
(*) លោក គួច គីឡេង ជាអតីតសមណនិស្សិត នៃសាកលវិទ្យាល័យដែល្លី ទីក្រុងញូវដែល្លី ប្រទេសឥណ្ឌា ក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៦០ ។
© រក្សាសិទ្ធិដោយលោកវិទូ
សន្ទនា (ល)
ពាក្យថា សន្ទនា មាន ៣ អក្សរគឺៈ អក្សរ ស អក្សរ ទ (ន្ទ) នឹងអក្សរ នា ។ អក្សរ នា ដែលនៅបន្ទាប់នឹង ទ ដែលជាឃោសៈ ត្រូវមានសិទ្ធិរក្សាសម្លេងរបស់ខ្លួនឲ្យនៅជា នា ដូចប្រក្រតីដើមវិញបាន ។ ពាក្យថា វេទនា មាន ៣ អក្សរ, អក្សរ នា នៅជានា ដដែល ។ ពាក្យថា គមនាគមន៍ មាន ៤ អក្សរ, អក្សរ នា (អព្យាកតក្ខរៈ) ដែលឋិតនៅបន្ទាប់អក្សរ ម ដែលជាឃោសៈនោះ ឥតត្រូវគេបង្ខំឲ្យផ្ទាល់សូរសៀងទតេ គឺនៅជា នា ដដែល ។ ពាក្យថា គណនា មាន ៣ អក្សរ, អក្សរ គ ធ្វើសូរ ណ ឲ្យឮទៅជាសូរ ន រីឯ នា នៅជា នា ដដែល ។
សេចក្ដីពន្យល់អំពីការអានពាក្យវប្បធម៌ គឺពាក្យខ្មែរដែលជាប់ទាក់ទងដោយភាសាបាលី ដូចបានអធិប្បាយដោយសង្ខេបមកខាងលើនេះ ប្រាកដជានឹងផ្ដល់នូវពន្លឺដល់មិត្រយើងអ្នកស្នេហាអក្សរសាស្ត្រជាតិ បានខ្លះពុំខានឡើយ ។ អ្នកសរសេរដឹងច្បាស់ថា សេចក្ដីពន្យល់នេះពុំទាន់សព្វគ្រប់នៅឡើយទេ ប៉ុន្តែ សូមមេត្តាជ្រាបថា "មានគ្រាន់បើជាងគ្មាន" ។
-----------------------
[1]- នៅជា ណ ដដែល ។
(*) លោក គួច គីឡេង ជាអតីតសមណនិស្សិត នៃសាកលវិទ្យាល័យដែល្លី ទីក្រុងញូវដែល្លី ប្រទេសឥណ្ឌា ក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៦០ ។
© រក្សាសិទ្ធិដោយលោកវិទូ
លោកវិទូចុះផ្សាយព័ត៌មានអនឡាញ អំពីព្រះពុទ្ធសាសនាខ្មែរ និងព្រះពុទ្ធសាសនាអន្តរជាតិថ្មីៗ ដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់ប្រិយមិត្តអ្នកអាន និងជាពន្លឺក្នុងការត្រិះរិះពិចារណា ក្នុងការប្រព្រឹត្តទៅ នៃព្រះពុទ្ធសាសនាក្នុងសង្គម ។