 |
| តាមបញ្ជារបស់ព្រះបាទអជាតសត្តុ វេទេហីបុត្ត, វស្សការព្រាហ្មណ៍ដែលជាមហាមាត្យក្នុងដែនមគធៈ បានចូលគាល់ព្រះដ៏មានព្រះភាគ និងទូលសុំយោបល់ពីព្រះអង្គ ក្នុងគម្រោងវាយយកដែនវជ្ជី តែត្រូវព្រះអង្គទ្រង់ហាមឃាត ហើយទ្រង់ត្រាស់សម្ដែងអំពីអបរិហានីយធម៌ ៧ ប្រការ ដែលពួកវជ្ជីក្សត្រិយ៍ប្រកាន់ខ្ជាប់ ដែលជាហេតុនាំឲ្យមានសាមគ្គីភាព និងសេចក្តីចម្រើន ។ |
លោកវិទូ | ថ្ងៃ ៦᧱១០ ឆ្នាំជូត ទោស័ក ព.ស. ២៥៦៤ | ០៣ កញ្ញា ២០២០
ការបែកបាក់សាមគ្គីរវាងខ្មែរនឹងខ្មែរ កើតឡើងស្ទើរគ្រប់សម័យកាល ។ សូម្បីតែនៅក្នុងវត្តអារាមខ្លះដែលគេចាត់ទុកថាជាទីសុខស្ងប់ ក៏មានអធិករណ៍ និងរឿងរ៉ាវបែកបាក់គ្នាជារឿយៗ ។ តើនេះដោយសារមូលហេតុអ្វី? មានឱសថទិព្វណាអាចព្យាបាលជំងឺនេះបានទេ?
មានចំណុចត្រួសៗមួយចំនួន ដែលតែងតែនាំឲ្យមានការបែកបាក់ និងបញ្ហាគ្រប់គ្រងវត្តអារាម ។ ទំនាស់ផលប្រយោជន៍ ខ្លាំងដោយអត្តហិតប្រយោជន៍ ភាពមិនស្មោះត្រង់ចំពោះជាតិសាសនា និងការមិនប្រព្រឹត្តតាមពាក្យប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ អាចជាមូលហេតុចម្បង ។ មហាត្មៈគន្ធីបានប្រៀនប្រដៅថា «ការគោរពសាសនាដោយគ្មានការលះបង់ គឺជារឿងចង្រៃមួយ» ។
ការគោរពថ្វាយបង្គំ តែពុំបានដាក់ចិត្តដាក់កាយឲ្យជ្រះថ្លា និងលះបង់សេចក្ដីលោភលន់នានាដែលខ្លួនមាន គឺជាការគោរពក្លែងក្លាយតែប៉ុណ្ណោះ ។ មួយវិញទៀត គ្រហស្ថជាអ្នកគ្រប់គ្រងព្រះសង្ឃ អំណាចទាំងអស់ស្ថិតនៅលើគ្រហស្ថ មិនមានការបែងចែកអំណាចច្បាស់លាស់ គ្មានតួនាទីនិងការងារដាច់ពីគ្នាពិតប្រាកដ ក៏ជាហេតុនាំឲ្យបែកបាក់សាមគ្គី ។ ការប្រព្រឹត្តខុសនឹងធម៌វិន័យព្រះពុទ្ធសាសនា ក៏ជាមូលហេតុនៃការបែកបាក់ដែរ ។
មូលហេតុមួយទៀតគឺ ព្រះសង្ឃខ្លួនឯងខ្លះមិនមានចំណេះដឹងគ្រប់គ្រាន់ ឬក៏ចេះធម៌វិន័យដែរតែមិនប្រតិបត្តិ មិនយកប្រយោជន៍ជាតិ និងសាសនាជាធំ អាត្មានិយម បក្សពួកនិយម គ្មានយុត្តិធម៌ លង់ក្នុងអគតិធម៌ ជាប់កប់ផុងក្នុងអំណាចលាភសក្ការៈ មិនហ៊ានចេញមុខការពារបុណ្យបាប តាមទ្រឹស្តីព្រះពុទ្ធសាសនា ។ ព្រះចៅអធិការគ្រប់គ្រងវត្ត បែបអត្តនោម័តិផ្ដាច់ការនិយម មិនមានការប្រជុំព្រមព្រៀងគ្នា ជាមួយព្រះសង្ឃនិងពុទ្ធបរិស័ទ ក្នុងការសម្រេចចិត្តអ្វីមួយ ដែលប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៍រួម ។ ទាំងអស់នេះជាមូលហេតុ ដែលនាំឲ្យមានការបែកបាក់សាមគ្គី ។ សូមបញ្ជាក់ថា នេះគ្រាន់តែជាការនិយាយសើៗប៉ុណ្ណោះ ។
ឱសថទិព្វសម្រាប់ព្យាបាលជំងឺបែកបាក់ អាចរកឃើញនៅក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា មានច្រើនណាស់ ។ យើងដឹងគ្រប់គ្នាហើយថា ការរួបរួមគ្នា គឺជាហេតុនាំមកនូវសេចក្តីសម្រេចទាំងឡាយ និងជាកម្លាំងដ៏ខ្លាំងក្លា ដែលអាចកសាងសេចក្តីចម្រើនលូតលាស់គ្រប់វិស័យ ។ សាមគ្គីភាព គឺជាគោលការណ៍ ដែលជនគ្រប់រូប គ្រប់វណ្ណៈក្នុងសង្គមគប្បីឈ្វេងយល់ និងយកចិត្តទុកដាក់ ហើយសហការគ្នា ដើម្បីកសាងនូវនិរន្តរភាព និងការអភិវឌ្ឍវត្តអារាមខ្មែរ នៅក្នុងទីទាំងពួង ។
ព្រះសង្ឃ ថ្នាក់ដឹកនាំទាំងអស់សុទ្ធតែបានដឹងអំពីធម៌ ដែលជាទ្រឹស្តីនាំឲ្យមានសាមគ្គីក្នុងជំនុំសង្ឃ ។ មានគោលធម៌ច្រើនណាស់ នៅក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលជាមាគ៌ានាំមកនូវសាមគ្គីភាព ។ នៅទីនេះ សូមរំឭកធម៌ពីរពួកដែលនាំឲ្យមានសេចក្តីចម្រើន និងការព្រមព្រៀងគ្នា នៅក្នុងក្រុមពួកគណៈគឺ សារានីយធម៌ (ធម៌ជាទីរឭក) ៦ យ៉ាង និងអបរិហានីយធម៌ (ធម៌មិនជាទីតាំងនៃសេចក្តីវិនាស គឺមានតែនាំឲ្យមានសេចក្តីចម្រើន) ៧ យ៉ាង ។ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធជាម្ចាស់នៃយើង ទ្រង់ត្រាស់សម្ដែងនៅក្នុងសារាណីយធម៌ (ព្រះត្រៃបិដកខ្មែរ ភាគ ៤៦ - ទំព័រទី ២០-២១) ប្រកបដោយធម្មរសយ៉ាងនេះថា៖
ម្យ៉ាងទៀត ព្រះពោធិវ័ង្ស សូរ ហាយ បានសម្ដែងអំពីអបរិហានីយធម៌ ៧ ប្រការ ទុកនៅក្នុងទស្សនាវដ្ដីកម្ពុជាសុរិយា (ឆ្នាំទី ៤៤ ខែ មករា ព.ស. ២៥១៥ គ.ស. ១៩៧២ ទំព័រ ១-៦) ប្រកបដោយខ្លឹមសារដូចខាងក្រោមនេះ៖
១– ឧស្សាហ៍ប្រជុំគ្នារឿងៗ ដើម្បីជជែកប្តូរយោបល់គ្នា,
២– ត្រូវព្រមព្រៀងគ្នាប្រជុំតាមកាលកំណត់ ដោយទៀងទាត់,
៣– មិនបញ្ញត្តឲ្យហួសព្រំដែនអំពីបទបញ្ជារបស់លក្ខន្តិកៈជាធរមាន,
៤– អ្នកណាជាមេ ឬជាប្រធាន ត្រូវគោរពជឿស្ដាប់អ្នកនោះ,
៥– មិនលុះក្នុងអំណាចនៃមហិច្ឆតា ដែលនាំឲ្យស្រវឹងពុលគំនិត,
៦– ត្រេកអរចំពោះប្រយោជន៍ជាសាធារណៈរបស់ជាតិ,
៧– ត្រូវតាំងចិត្តថា អ្នកណាជាអ្នកមានចិត្តត្រង់ចំពោះប្រយោជន៍ជាតិ និង ជាអ្នកមានសីលធម៌-សុវជីវធម៌ ត្រូវសេពគប់រាប់រក លើកតម្កើងអ្នកនោះ ឲ្យជាអ្នកដឹងនាំកិច្ចការតទៅ ។
គួរឲ្យកត់សម្គាល់ ព្រះពោធិវ័ង្ស បានសម្រួលសេចក្តីជាសម្រាយបានពីរោះណាស់ ដែលមានសេចក្តីស្ទើរតែដូចជានីតិវិធីពិភាក្សាអនុម័តច្បាប់ របស់រដ្ឋសភាមួយអ៊ីចឹង ។ តាមពិត អបរិហានីយធម៌នេះ ជាគោលការណ៍សំខាន់ណាស់របស់ព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលត្រូវបានគេយកទៅសិក្សា ក្នុងមុខវិជ្ជាអភិបាលកិច្ចល្អតាមបែបព្រះពុទ្ធសាសនា ឬក្នុងមុខវិជ្ជាទស្សនវិជ្ជានយោបាយនិងសង្គមក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលជាការសិក្សាទៅលើយុទ្ធសាស្ត្រ ដែលនាំឲ្យអាណាចក្រមួយចំនួននាសម័យពុទ្ធកាលមានសេចក្តីចម្រើនរុងរឿង ជាពិសេស ពួកវជ្ជីក្សត្រិយ៍ នៃក្រុងវេសាលី (រដ្ឋពិហារ) ដែលគេចាត់ទុកថា មានលក្ខណៈគ្រប់គ្រងជាសាធារណរដ្ឋបុរាណមួយ ក្នុងសម័យពុទ្ធកាល ។
ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយភិក្ខុក្នុងសាសនានេះ ដំកល់នូវកាយកម្ម ប្រកបដោយមេត្តាចំពោះសព្រហ្មចារីបុគ្គលទាំងឡាយទាំងទីចំពោះមុខ ទាំងទីកំបាំងមុខ នេះជាសារាណីយធម៌ ។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ មួយទៀត ភិក្ខុដំកល់នូវវចីកម្ម ប្រកបដោយមេត្តា ចំពោះសព្រហ្មចារីបុគ្គលទាំងឡាយទាំងទីចំពោះមុខ ទាំងទីកំបាំងមុខ នេះជាសារាណីយធម៌ ។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ មួយទៀត ភិក្ខុដំកល់នូវមនោកម្មប្រកបដោយមេត្តា ចំពោះសព្រហ្មចារីបុគ្គលទាំងឡាយទាំងទីចំពោះមុខ ទាំងទីកំបាំងមុខ នេះជាសារាណីយធម៌ ។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ មួយទៀត ភិក្ខុអ្នកបរិភោគ មិនញែកមុខដោយលាភទាំងឡាយដែលប្រកបដោយធម៌ បានមកដោយធម៌ ដោយហោចទៅ សូម្បីលាភត្រឹមតែរបស់ដែលមានក្នុងបាត្រជាអ្នកបរិភោគជាសាធារណៈ ដោយសព្រហ្មចារីទាំងឡាយ ដែលមានសីល នេះជាសារាណីយធម៌ ។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ មួយទៀត ភិក្ខុជាអ្នកមានសីលស្មើគ្នានឹងសព្រហ្មចារីទាំងឡាយក្នុងសីលទាំងឡាយ ដែលជាសីលមិនដាច់ មិនធ្លុះ មិនពពាល មិនពព្រុស ជាសីលរួចខ្លួនគឺមិនជាខ្ញុំតណ្ហា ដែលវិញ្ញូជនសរសើរហើយ មិនមានតណ្ហា និងទិដ្ឋិប៉ះពាល់បានជាសីលប្រព្រឹត្តទៅ ដើម្បីសមាធិ ទាំងទីចំពោះមុខ ទាំងទីកំបាំងមុខ នេះជាសារាណីយធម៌ ។ ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ មួយវិញទៀត ភិក្ខុមានសេចក្តីយល់ឃើញស្មើគ្នា នឹងសព្រហ្មចារីទាំងឡាយក្នុងទិដ្ឋិដ៏ប្រសើរ ជាទីស្រោចស្រង់សត្វ ប្រព្រឹត្តទៅដើម្បីអស់ទៅនៃកងទុក្ខដោយប្រពៃ ដល់អ្នកធ្វើតាមទិដ្ឋិនោះ ទាំងទីចំពោះមុខ ទាំងទីកំបាំងមុខនេះជាសារាណីយធម៌ ។ព្រះអង្គទ្រង់ត្រាស់សម្ដែងអំពីអានិសង្សរបស់សារាណីយធម៌ថា «ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ សារាណីយធម៌ ៦ យ៉ាងនេះ ជាធម៌ធ្វើសេចក្តីស្រឡាញ់ធ្វើសេចក្តីគោរព ប្រព្រឹត្តទៅ ដើម្បីសេចក្តីសង្គ្រោះ ដើម្បីមិនទាស់គ្នាដើម្បីព្រមព្រៀងគ្នា ដើម្បីមូលមិត្រគ្នា» ។ គោលធម៌ទាំង ៦ យ៉ាងនេះ ជួយសាងសាមគ្គីភាពនិងស្ថេរភាពឲ្យកើតឡើងក្នុងសង្គមសង្ឃ ដែលជាហេតុនាំមកនូវសុខសន្តិភាព និរន្តរភាព និងវឌ្ឍនភាពទាំងពួង ។
ម្យ៉ាងទៀត ព្រះពោធិវ័ង្ស សូរ ហាយ បានសម្ដែងអំពីអបរិហានីយធម៌ ៧ ប្រការ ទុកនៅក្នុងទស្សនាវដ្ដីកម្ពុជាសុរិយា (ឆ្នាំទី ៤៤ ខែ មករា ព.ស. ២៥១៥ គ.ស. ១៩៧២ ទំព័រ ១-៦) ប្រកបដោយខ្លឹមសារដូចខាងក្រោមនេះ៖
១– ឧស្សាហ៍ប្រជុំគ្នារឿងៗ ដើម្បីជជែកប្តូរយោបល់គ្នា,
២– ត្រូវព្រមព្រៀងគ្នាប្រជុំតាមកាលកំណត់ ដោយទៀងទាត់,
៣– មិនបញ្ញត្តឲ្យហួសព្រំដែនអំពីបទបញ្ជារបស់លក្ខន្តិកៈជាធរមាន,
៤– អ្នកណាជាមេ ឬជាប្រធាន ត្រូវគោរពជឿស្ដាប់អ្នកនោះ,
៥– មិនលុះក្នុងអំណាចនៃមហិច្ឆតា ដែលនាំឲ្យស្រវឹងពុលគំនិត,
៦– ត្រេកអរចំពោះប្រយោជន៍ជាសាធារណៈរបស់ជាតិ,
៧– ត្រូវតាំងចិត្តថា អ្នកណាជាអ្នកមានចិត្តត្រង់ចំពោះប្រយោជន៍ជាតិ និង ជាអ្នកមានសីលធម៌-សុវជីវធម៌ ត្រូវសេពគប់រាប់រក លើកតម្កើងអ្នកនោះ ឲ្យជាអ្នកដឹងនាំកិច្ចការតទៅ ។
គួរឲ្យកត់សម្គាល់ ព្រះពោធិវ័ង្ស បានសម្រួលសេចក្តីជាសម្រាយបានពីរោះណាស់ ដែលមានសេចក្តីស្ទើរតែដូចជានីតិវិធីពិភាក្សាអនុម័តច្បាប់ របស់រដ្ឋសភាមួយអ៊ីចឹង ។ តាមពិត អបរិហានីយធម៌នេះ ជាគោលការណ៍សំខាន់ណាស់របស់ព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលត្រូវបានគេយកទៅសិក្សា ក្នុងមុខវិជ្ជាអភិបាលកិច្ចល្អតាមបែបព្រះពុទ្ធសាសនា ឬក្នុងមុខវិជ្ជាទស្សនវិជ្ជានយោបាយនិងសង្គមក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលជាការសិក្សាទៅលើយុទ្ធសាស្ត្រ ដែលនាំឲ្យអាណាចក្រមួយចំនួននាសម័យពុទ្ធកាលមានសេចក្តីចម្រើនរុងរឿង ជាពិសេស ពួកវជ្ជីក្សត្រិយ៍ នៃក្រុងវេសាលី (រដ្ឋពិហារ) ដែលគេចាត់ទុកថា មានលក្ខណៈគ្រប់គ្រងជាសាធារណរដ្ឋបុរាណមួយ ក្នុងសម័យពុទ្ធកាល ។
បច្ចុប្បន្ន ការធ្វើឧបោសថកម្មរបស់ព្រះភិក្ខុសង្ឃ ជាងរៀងរាល់កន្លះខែឬមួយខែម្ដង (ថ្នាក់វត្តអារាម) និងការប្រជុំអនុសំវច្ចរៈមន្ត្រីសង្ឃប្រចាំឆ្នាំ (ថ្នាក់ជាតិ) ក៏អាចមានឈ្មោះថាបានប្រតិបត្តិតាមអង្គនៃអបរិហានីយធម៌ខ្លះហើយ ។ ទោះយ៉ាងណា លុះណាតែអនុវត្តតាមនូវអង្គទាំង ៧ នៃអបរិហានីយធម៌ ទើបសេចក្តីចម្រើន និងសាមគ្គីភាពកើតឡើងជាប្រាកដក្នុងសង្គមសង្ឃបាន ។
អបរិហានីយធម៌នេះ មានសម្ដែងនៅក្នុងព្រះត្រៃបិដកខ្មែរ > សុត្តន្តបិដក > ទីឃនិកាយ > មហាវគ្គ > មហាបរិនិព្វានសូត្រ (ព្រះត្រៃបិដក ភាគ១៦ ទំព័រទី ១៥៤ ដល់ ៣៥០) ។ រឿងនេះមានសេចក្តីពីរោះគួរអានគ្រប់គ្នា ។
ដូច្នេះ ទាំងសារាណីយធម៌ក្តី ទាំងអបរិហានីយធម៌ក្តី សុទ្ធសឹងតែជាគោលធម៌ នាំឲ្យមានសាមគ្គីភាព និងសុខដុមនីយកម្ម ក្នុងក្រុមពួក គណៈសមាគម និងសង្គមជាតិទាំងមូល ។ សមដូចព្រះពុទ្ធអង្គទ្រង់សម្តែងថា «សុខា សង្ឃស្ស សាមគ្គី សាមគ្គា នំ តបោ សុខោ៖ សេចក្តីព្រមព្រៀងគ្នារបស់សង្ឃ ឬពួកក្រុម រមែងនាំមកនៅសេចក្តីសុខ» ។ ឯបុរាណាចារ្យខ្មែរបានពោលទុកថា «សាមគ្គីរស់ បែកបាក់សាមគ្គីស្លាប់» ។
អបរិហានីយធម៌នេះ មានសម្ដែងនៅក្នុងព្រះត្រៃបិដកខ្មែរ > សុត្តន្តបិដក > ទីឃនិកាយ > មហាវគ្គ > មហាបរិនិព្វានសូត្រ (ព្រះត្រៃបិដក ភាគ១៦ ទំព័រទី ១៥៤ ដល់ ៣៥០) ។ រឿងនេះមានសេចក្តីពីរោះគួរអានគ្រប់គ្នា ។
ដូច្នេះ ទាំងសារាណីយធម៌ក្តី ទាំងអបរិហានីយធម៌ក្តី សុទ្ធសឹងតែជាគោលធម៌ នាំឲ្យមានសាមគ្គីភាព និងសុខដុមនីយកម្ម ក្នុងក្រុមពួក គណៈសមាគម និងសង្គមជាតិទាំងមូល ។ សមដូចព្រះពុទ្ធអង្គទ្រង់សម្តែងថា «សុខា សង្ឃស្ស សាមគ្គី សាមគ្គា នំ តបោ សុខោ៖ សេចក្តីព្រមព្រៀងគ្នារបស់សង្ឃ ឬពួកក្រុម រមែងនាំមកនៅសេចក្តីសុខ» ។ ឯបុរាណាចារ្យខ្មែរបានពោលទុកថា «សាមគ្គីរស់ បែកបាក់សាមគ្គីស្លាប់» ។
បើមិនអនុវត្តធម៌ដែលនាំឲ្យមានសាមគ្គីទាំងហ្នឹងទេ កុំសួរថាហេតុអ្វីខ្មែរយើងមិនចេះសាមគ្គីគ្នា ។ ហើយលទ្ធផលគឺដូចបានរៀបរាប់ខាងដើមអ៊ីចឹង គឺមូលហេតុដែលនាំទៅរកការបែកបាក់សាមគ្គី ក្នុងការគ្រប់គ្រងវត្តអារាមយ៉ាងប្រាកដ នៅក្នុងសង្គមជាតិក៏ដូចគ្នា ធ្ងន់ឬស្រាលទៅតាមកម្រិតនៃការបង្គាប់បញ្ជារបស់កិសេសតណ្ហានិងអវិជ្ជា ។
សាមគ្គីភាពក្នុងសង្គមសង្ឃ រមែងជាទីជ្រះថ្លានៃពុទ្ធបរិស័ទទាំងឡាយ សាមគ្គីភាពក្នុងសង្គមជាតិ រមែងជាទីកោតខ្លាចនៃបច្ចាមិត្តជិតឆ្ងាយ ៕
សូមអានបន្ថែម៖
១. «សាមគ្គីកថា» រៀបរៀងដោយ ព្រះបាឡាត់ ចាន់ លី, ១៩៤៨
២. «សាមគ្គីកថា» រៀបរៀងដោយ ព្រះមហា រស់-កោ (កោវិទត្ថេរ), ១៩៤៩
៣. «សាមគ្គីធម៌ សាមគ្គីភេទ និង សាមគ្គីភេទកៈ» រៀបរៀងដោយ សម្ដេចព្រះពោធិវ័ង្ស (ហ.ត. វជិរប្បញ្ញោ), ១៩៦៨
សាមគ្គីភាពក្នុងសង្គមសង្ឃ រមែងជាទីជ្រះថ្លានៃពុទ្ធបរិស័ទទាំងឡាយ សាមគ្គីភាពក្នុងសង្គមជាតិ រមែងជាទីកោតខ្លាចនៃបច្ចាមិត្តជិតឆ្ងាយ ៕
សូមអានបន្ថែម៖
១. «សាមគ្គីកថា» រៀបរៀងដោយ ព្រះបាឡាត់ ចាន់ លី, ១៩៤៨
២. «សាមគ្គីកថា» រៀបរៀងដោយ ព្រះមហា រស់-កោ (កោវិទត្ថេរ), ១៩៤៩
៣. «សាមគ្គីធម៌ សាមគ្គីភេទ និង សាមគ្គីភេទកៈ» រៀបរៀងដោយ សម្ដេចព្រះពោធិវ័ង្ស (ហ.ត. វជិរប្បញ្ញោ), ១៩៦៨
© រក្សាសិទ្ធិដោយលោកវិទូ
លោកវិទូចុះផ្សាយព័ត៌មានអនឡាញ អំពីព្រះពុទ្ធសាសនាខ្មែរ និងព្រះពុទ្ធសាសនាអន្តរជាតិថ្មីៗ ដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់ប្រិយមិត្តអ្នកអាន និងជាពន្លឺក្នុងការត្រិះរិះពិចារណា ក្នុងការប្រព្រឹត្តទៅ នៃព្រះពុទ្ធសាសនាក្នុងសង្គម ។
No comments:
Post a Comment